علت تلخی دهان چیست و چگونه میتوان آن را از بین برد؟

در دهان ما، گیرنده ‌هایی وجود دارند که به طعم ‌های مختلف حساس هستند. یکی از این طعم ها تلخی است. تلخی دهان یک احساس ناراحت ‌کننده است که ممکن است به صورت مکرر تجربه شود. ممکن است شما بخواهد بدانید که علت تلخی دهان چیست؟ این مقاله از تاج دنتال به بررسی چند علت تلخی دهان می‌ پردازد و شما را با روش های درمان این مشکل آشنا می کند.

علل تلخی دهان (bitter mouth) چیست؟

تلخی دهان می تواند علت های متعددی داشته باشد که در ادامه به برخی از آنها اشاره می کنیم:

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

 در صورت تجربه تلخی دهان و تغییر طعم آن، اولین موضوعی که باید به آن توجه کرد، وضعیت بهداشت دهان و دندان است. افرادی که به درستی بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نمی کنند، با مشکلاتی همچون بیماری لثه، تلخی دهان، بوی بد دهان، خشکی دهان، پوسیدگی دندان و … مواجه خواهند شد.

برای درمان تلخی دهان ناشی از ضعف بهداشت دهان و دندان، لازم است دندان‌ ها را روزانه دو بار با مسواک تمیز کنید و یک بار از نخ دندان استفاده نمایید. همچنین، تمیز کردن زبان، مصرف آب کافی و استفاده از دهانشویه نیز اقدامات ساده ‌تر دیگری هستند.

مصرف آنتی‌ بیوتیک ‌ها و داروهای ضدافسردگی

بعضی از داروها پس از جذب در بزاق منتشر می‌ شوند و ممکن است این مشکل را ایجاد کنند. داروهایی مانند تتراسایکلین در این دسته قرار دارند. علاوه بر این، داروهای نقرس، لیتیوم، برخی داروهای مرتبط با بیماری ‌های قلبی و داروهای ضدافسردگی نیز می ‌توانند خشکی دهان، اختلال در حس چشایی و تلخی دهان را ایجاد کنند.

مشکلات گوارشی و تلخی دهان

بیماری رفلاکس معده به مری (GERD)، که به نام رفلاکس اسید هم شناخته می‌ شود، ناشی از بالا رفتن اسید صفرا یا معده به مری است. صفرا یک مایع است که توسط کبد تولید می‌ شود و در فرآیند هضم غذا نقش دارد. این بیماری، علاوه بر ایجاد طعم ترش یا تلخ در دهان، منجر به سوزش سر دل، درد بالای شکم، حالت تهوع و گرفتگی صدا می‌ شود.

هنگامی که معده خالی می ‌شود، سوختن چربی‌ ها در بدن می ‌تواند علاوه بر ایجاد بوی بد دهان، حس تلخی زبان و دهان را نیز به همراه داشته باشد. به همین دلیل، اغلب تلخی دهان در صبح اتفاق می افتد. بنابراین، تلخی دهان و درد معده دارای ارتباط نزدیکی با یکدیگر هستند.

اگر با مشکلات گوارشی مواجه هستید، ایجاد یک سبک زندگی سالم می‌ تواند به حل این مشکلات کمک کند و به حداکثر کاهش احتمال ایجاد مشکلاتی همچون تلخی دهان کمک نماید.

تلخی دهان در بارداری

بسیاری از خانم ‌ها در طول دوران بارداری تغییرات چشمگیری در سطح هورمون ‌های خود تجربه می‌ کنند. این تغییرات ممکن است باعث شود دهان و ناحیه انتهایی گلو، به‌ویژه در صبحگاه، تلخ شود. این مسئله معمولا در فاز انتهایی بارداری رخ می‌ دهد و برای برخی از خانم ‌ها پس از زایمان بهبود می ‌یابد. در دوره آخر بارداری، فشار به کبد و حوضچه صفرا افزایش می ‌یابد. این نیز می ‌تواند یکی از علل تلخی دهان در این دوره باشد.

🎯 این مطلب را هم بخوانید: دندانپزشکی در دوران بارداری

کمبود آب بدن

کمبود آب در بدن یکی از دلایلی است که ممکن است باعث حس تلخی در دهان شود، به خصوص در فصل‌ های گرم و برای افراد فعال در فضای باز. مصرف کافی آب به عنوان مایع مهم در دفع سموم بدن نقش دارد و وقتی بدن به کمبود آب مبتلا می ‌شود، واکنش ‌های غیرمنتظره‌ ای ایجاد می ‌شود. کمبود آب در بدن نیز بر ترشح بزاق تاثیرگذار بوده و ممکن است باعث احساس تلخی در دهان شود.

مکمل‌ها و داروها

کلسیم، آهن، ویتامین D، مولتی ‌ویتامین ‌ها و ویتامین ‌های دوران بارداری می ‌توانند در صورت مصرف بالا، طعم فلزی مانندی را در دهان ایجاد کنند. همچنین، برخی داروها نیز ممکن است طعم تلخ یا فلزی در دهان ایجاد کنند. داروهایی چون ضدالتهاب‌ ها و آنتی‌ هیستامین‌ ها، یا داروهای مرتبط با بیماری ‌های دیابت، بیماری‌ های قلبی، بیماری ‌های خود ایمنی و آنتی ‌بیوتیک ‌ها.

در صورت احساس تلخی در دهان ناشی از مصرف این داروها و مکمل ‌ها، قطع یا تعویض آنها می‌ تواند به بهبود وضعیت دهان کمک کند.

برفک دهان

برفک دهان، یکی از بیماری ‌های شایع دهان است که ممکن است در طول زندگی تجربه شود. این بیماری با لکه‌ های سفید روی زبان، گلو و دهان همراه است و اغلب باعث درد شدید می ‌شود. این وضعیت با یک عفونت قارچی در دهان ایجاد می ‌شود و معمولا زمانی برای بهبود نیاز دارد. تغییرات در طعم دهان، به ویژه تلخ شدن، اغلب به علت برفک دهان رخ می ‌دهد. با درمان برفک، تلخی دهان نیز بهبود خواهد یافت.

لازم به ذکر است که تلخی دهان و ارتباط آن با سرطان دهان نیز ممکن است در برخی موارد دیده شود. به همین دلیل، در صورت مشاهده هر گونه تغییر در طعم دهان که ممکن است ناشی از بیماری باشد، بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.

تغییرات در سطح گلوکز خون

دیابت نیز ممکن است به عنوان یک عامل باعث تجربه تلخ شدن دهان شود. علاوه بر این، افراد با سطوح گلوکز خون پایین نیز ممکن است به طور مکرر با تلخ شدن دهان مواجه شوند. بنابراین، هر هم افزایش و هم کاهش گلوکز خون می تواند باعث احساس طعم تلخی در دهان شود. استفاده از برخی داروهای کنترل گلوکز خون، از جمله متفورمین، نیز ممکن است به تنهایی منجر بهاین عارضه گردد.

استرس و اضطراب

مشکلات اعصاب و تلخی دهان با یکدیگر ارتباط دارند. زمانی که سطح استرس و اضطراب زیاد می‌ شود، ممکن است واکنش‌ های بدن تغییر کنند و در نتیجه، طعم دهان تغییر کند. اضطراب می ‌تواند باعث خشک شدن دهان شود که به تلخی دهان منجر ‌شود.

شرایط عصبی و تلخی در دهان

حس چشایی به طور مستقیم با اعصاب و مغز ارتباط دارند. شرایطی که بر این اعصاب تاثیر می ‌گذارد و باعث تغییر در طعم دهان می‌ شود، شامل تومورهای مغزی، صرع، زوال عقل و ضربه به سر است. همچنین، داروهای استفاده شده برای درمان این بیماری‌ ها ممکن است باعث تجربه طعم تلخ در دهان شوند.

همچنین، اختلالات در سیستم عصبی مرکزی می‌ تواند احساس تلخی کاذب در دهان را ایجاد کند. بسیاری از افراد با مشکلات اختلالات عصبی با این مشکل مواجه هستند.

بیماری هپاتیت

گاهی بیماری ‌ها به ‌طور غیر مستقیم مشکلات دیگری را نیز برای افراد ایجاد می ‌کنند. افراد مبتلا به هپاتیت، به تدریج با مشکلات در عملکرد کبد مواجه شده و کبد آن‌ ها به‌ خوبی عمل نمی ‌کند. عملکرد کبد و تلخی دهان بسیار ارتباط نزدیکی به هم دارند. به همین دلیل، افراد مبتلا به هپاتیت اغلب با تجربه طعم تلخ در دهان خود مواجه می ‌شوند.

یائسگی

دوره یائسگی با چالش‌ ها و عوارضی همراه است، و یکی از این عوارض خشکی دهان است. کاهش سطح استروژن در این دوره از زندگی، باعث افزایش خشکی دهان می ‌شود. این خشکی معمولا با طعم تلخ همراه است. برای کاهش این مشکل، استفاده از مکمل ‌های مخصوص دوران یائسگی توصیه می ‌شود.

سندرم سوزش دهان

سندرم سوزش دهان به شرایطی اطلاق می ‌شود که فرد احساس سوزش در دهان خود را دارد. این احساس می ‌تواند در افراد مختلف متفاوت باشد و ممکن است به صورت تلخی یا ترشی در دهان بروز کند. برخی از افراد مبتلا به این سندرم حتی ممکن است مشکلاتی در خوردن یا نوشیدن داشته باشند.

سیگار و دخانیات

سیگار می ‌تواند به ‌طور موقت تغییر طعم و مزه دهان را ایجاد کند. این تاثیر ممکن است ناشی از نیکوتین باشد که ابتدا باعث بوی بد می ‌شود. سپس دهان را خشک می‌ کند و در نهایت منجر به تلخی دهان می ‌شود. همچنین، پس از ترک سیگار نیز ممکن است این مشکل به وجود آید تا زمانی که دهان به عدم مصرف سیگار عادت کند. در هر دو حالت، این وضعیت به ‌طور موقتی است و با مصرف غذا، نوشیدن آب یا مسواک زدن بهبود می یابد.

درمان ‌های شیمی ‌درمانی یا پرتودرمانی

شیمی ‌درمانی و پرتودرمانی ممکن است منجر به تغییر طعم و مزه در دهان شوند. بسیاری از داروهای مصرفی در زمان درمان‌ های شیمی ‌درمانی می‌ توانند تاثیراتی بر مزه دهان بگذارند. همچنین، پرتودرمانی ممکن است باعث حساسیت جوانه ‌های زبان شود و باعث تجربه تلخی در دهان گردد.

درمان ‌های خانگی برای رفع تلخی دهان

از آنجایی که این مسئله ممکن است در هر فردی رخ دهد، بهتر است از راهکارهای درمان خانگی برای حل این مشکل استفاده کنید. برخی از راهکارهای ساده که برای درمان تلخی دهان موثر می‌ باشند، شامل موارد زیر می ‌شوند.

توجه: پیشنهاد می ‌شود قبل از استفاده از هر درمان خانگی یا محلول، با پزشک یا دندانپزشک خود مشورت کنید.

سوالات پرتکرار در زمینه تلخی دهان