
ارتودنسی فانکشنال؛ انتخاب هوشمندانه برای اصلاح ناهنجاریهای فک
ارتودنسی فانکشنال یکی از روشهای تخصصی برای درمان ناهنجاریهای اسکلت فک در دوران رشد است. این روش درمانی برخلاف ارتودنسی ثابت، عملکرد عضلات، نحوه بلع و وضعیت استخوان فک را هدف قرار داده و به عنوان درمان زودهنگام برای جلوگیری از بروز ناهنجاری فک در کودکان شناخته میشود.
درمان ارتودنسی فانکشنال با هدف اصلاح موقعیت فک بالا یا پایین، تنظیم نحوه تنفس و اصلاح فرم در رشد صورت انجام میشود. این روش با استفاده از پلاکهای متحرک، روی الگوهای فرم گیری فک تأثیر گذاشته و به شکل گیری مناسب ساختار صحیح صورت در آینده کمک میکند. انتخاب این نوع ارتودنسی نیازمند ارزیابی دقیق سن، نوع ناهنجاری و وضعیت عضلات صورت بیمار است.
در این سری از مقالات درمانگاه دندانپزشکی شبانه روزی تاج قصد داریم در خصوص ارتودنسی فانکشنال، نحوه عملکرد آن، مزایا، محدودیتها، سن مناسب برای شروع و تفاوت آن با دیگر روشهای ارتودنسی صحبت کنیم. مانند همیشه مهمان مقاله ما باشید تا در خصوص این موضوع جذاب بیشتر بدانید.
ارتودنسی فانکشنال چیست؟ بررسی تعریف علمی و کاربرد آن
ارتودنسی فانکشنال یکی از روشهای پیشرفته برای درمان ناهنجاریهای اسکلتی فک است. ارتودنسی فانکشنال بیشتر در سنین رشد روی استخوان فک قرار داده میشود. برخلاف ارتودنسی ثابت که فقط برای مرتب شدن دندانها استفاده میشود، ارتودنسی فانکشنال در عملکرد عضلات، شکل گیری استخوان فک و نحوه قرارگیری زبان نیز تاثیر میگذارد.
در پاسخ به این پرسش که دستگاه فانکشنال ارتودنسی چیست؟ میتوان به صورت خلاصه گفت ارتودنسی فانکشنال از طریق تأثیر مستقیم روی وضعیت استخوان فک بزرگسالان و کودکانی که دچار ناهنجاری جلو یا عقب بودن فک هستند، ساختار فک را در وضعیت درست قرار میدهد.
ارتودنسی فانکشنال متناسب با وضعیت استخوان فک، انواع مختلفی دارد. انواع ارتودنسی فانکشنال شامل ارتودنسی متحرک (مانند بایونیتور)، فرانکل و ارتودنسی دو فکی است. این ارتودنسیها بسته به نوع ناهنجاری و سن بیمار انتخاب شده و نقش کلیدی در پیشگیری از جراحیهای مرتبط با ناهنجاری فک در آینده دارند.

نحوه عملکرد ارتودنسی فانکشنال؛ اصلاح رشد فک و عضلات
ارتودنسی فانکشنال برخلاف روش ارتودنسی ثابت که صرفاً سبب مرتب کردن چینش و ترتیب دندانها میشود، باعث هدایت رشد و قرارگیری فک در وضعیت مناسب شده و عملکرد عضلات دهان را متعادل میسازد. به بیان دیگر مکانیزم اصلی ارتودنسی فانکشنال بر پایه حرکت دادن استخوانهای فک در جهت وضعیت مناسب و اصلاح شکل عضلات دهان است.
در ارتودنسی فانکشنال از طریق اصلاح وضعیت عملکردی عضلات و هماهنگی میان اجزای صورت، وضعیت جویدن و بلع فرد در شرایط مناسبی قرار میگیرد. همچنین از دیگر پیامدهای قرار گیری ارتودنسی فانکشنال تقویت الگوهای حرکتی زبان و لب هست.
در روش ارتودنسی فانکشنال امکان ارتودنسی برای یک دندان به صورت مستقیم وجود ندارد؛ زیرا ارتودنسی فانکشنال بیشتر روی اصلاح وضعیت اسکلتی و عملکردی دهان تمرکز داشته و تاثیری در چینش مجزای دندانها ندارد.
ارتودنسی فانکشنال برای بزرگسالان تنها در شرایط و وضعیتهای ویژهای کاربرد دارد. در افراد بالغ که رشد استخوان فک تقریبا تکمیل شده، اثرگذاری ارتودنسی فانکشنال کمتر است. به همین دلیل برای ترمیم و اصلاح ناهنجاریهای فک در بزرگسالان از روشهای تهاجمی مانند جراحی استفاده میشود. برای دریافت مشاوره دقیق، بررسی ساختار فک با تصاویر رادیولوژیکی الزامی است.

مزایای ارتودنسی فانکشنال؛ پیشگیری از درمانهای پیچیده آینده
ناهماهنگی عضلات فک و ناهنجاریهای اسکلتی شدید در دهان در دراز مدت به دلیل بروز اختلال در صحبت کردن و جویدن غذا، افراد را ناگزیر به انجام درمانهای پیچیده و جراحی میکند. به همین دلیل درمان زودهنگام و هدفمند از طریق انجام روشهایی مانند ارتودنسی فانکشنال، احتمال نیاز به جراحی را در آینده کاهش میدهد.
مهمترین مزایای استفاده از انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی شامل موارد زیر است:
- هماهنگ سازی رشد عضلات و استخوانهای صورت
- بهبود تنفس، بلع و قرارگیری زبان در دهان
- اثرگذاری چشمگیر روی نحوه رشد استخوان فک در سنین رشد
- هزینه و عوارض کمتر استفاده از نسبت به درمانهای پیچیده در بزرگسالی
در کنار روش ارتودنسی، تعدادی از بیماران نیاز به درمانهای تکمیلی مانند ایمپلنت دارند. برای این افراد، اطلاع از هزینه ایمپلنت دندان و برنامهریزی دقیق مالی از اهمیت بالایی برخوردار است. برای بررسی مزایا و قیمت ارتودنسی فانکشنال حتماً با متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج مشورت کنید.
انواع ارتودنسی فانکشنال؛ بررسی ویژگیها و کاربردها
درمان با ارتودنسی فانکشنال به روشها و ابزارهای مختلفی انجام میشود که هرکدام بسته به نوع ناهنجاری فکی، سن بیمار و هدف درمان انتخاب میشوند. دستگاههای فانکشنال به دو گروه متحرک و ثابت تقسیم میشوند و هرکدام از آنها ساختار و عملکرد خاص خود را دارند. درک تفاوت میان این دستگاهها، به والدین و بیماران در انتخاب روش مناسب کمک میکند.
نوع دستگاه فانکشنال |
ویژگیها و کاربردها |
بایونیتور (Bionator) | متحرک؛ اصلاح رشد فک پایین در کودکان |
فانکشنال بلوگاید (Blue Guide) | متحرک؛ اصلاح وضعیت فک بالا و پایین |
فرانکل (Frankel Appliance) | متحرک؛ تاثیر روی عضلات اطراف دهان و کنترل رشد اسکلتی فکها |
هربست (Herbst Appliance) | ثابت؛ اصلاح وضعیت فک پایین و مناسب برای نوجوانان با رشد ناقص فکی |
توئین بلاک (Twin Block) | متحرک؛ هماهنگ سازی رشد دو فک در دوران در نوجوانی |
انتخاب نوع ارتودنسی فانکشنال باید توسط متخصص ارتودنسی و بر اساس آنالیز دقیق استخوان فک انجام شود تا اثربخشی درمان به حداکثر برسد.

تفاوت ارتودنسی فانکشنال با ارتودنسی ثابت و متحرک
ارتودنسی فانکشنال با ارتودنسی ثابت و متحرک تفاوتهای اساسی دارد. از روش درمانی ارتودنسی ثابت برای حرکت دادن و چینش مرتب دندانها استفاده میشود؛ اما ارتودنسی فانکشنال روی عملکرد فک و عضلات تمرکز دارد. برای آگاهی بیشتر شما در ادامه به تفاوت ارتودنسی فانکشنال با ارتودنسی ثابت و متحرک اشاره میکنیم.
ویژگیها |
ارتودنسی فانکشنال | ارتودنسی ثابت |
ارتودنسی متحرک |
هدف درمانی | اصلاح عملکرد فک | مرتب کردن دندان | جابجایی دندانها |
سن مناسب | ۷ تا ۱۲ سال | نوجوانی به بعد | اغلب نوجوانان |
نوع دستگاه | متحرک یا دو فکی | براکت فلزی | پلاک متحرک |
تاثیر بر رشد فک | دارد | ندارد | ندارد |
یکی از سوالات رایج بسیاری از بیماران این است که چگونه زمان ارتودنسی را کاهش دهیم؟ برای پاسخ به این سؤال، باید گفت اقدام به موقه برای درمان، مراجعه منظم به متخصص و رعایت کامل دستورات درمانی، نقش مهمی در کاهش زمان درمان با ارتودنسی دارد.
موارد استفاده ارتودنسی فانکشنال در درمان ناهنجاریهای فکی
ارتودنسی فانکشنال در درمان موثر بسیاری از ناهنجاریهای ساختاری فک و عملکردهای مختلف مرتبط با دهان مانند جویدن نقش مؤثری دارد. این روش بیشتر برای درمان کودکانی مناسب است که دچار اختلال در هماهنگی رشد میان فک بالا و پایین هستند. برای آگاهی بیشتر شما در ادامه به مهمترین موارد استفاده از ارتودنسی فانکشنال اشاره میکنیم.
مورد درمان |
توضیحات |
جلو بودن فک پایین (کلاس III) | هدایت فک به موقعیت صحیح با کمک دستگاه فانکشنال |
عقب بودن فک پایین(کلاس II) | تحریک رشد فک پایین و تنظیم نسبت با فک بالا |
اختلالات عضلات دهان و زبان | بهبود بلع، تنفس و گفتار از طریق اصلاح عملکرد |
آمادگی برای ارتودنسی ثابت یا جراحی | تسهیل درمانهای بعدی با اصلاح اولیه رشد فک |
متناسب با وضعیت بیمار و علت نیاز به ارتودنسی فانکشنال، مدت زمان و بهترین نوع از میان انواع دستگاه فانکشنال ارتودنسی انتخاب میشود.
محدودیتها و نکات مهم در استفاده از ارتودنسی فانکشنال
علیرغم مزایای فراوان، روش درمان با ارتودنسی فانکشنال با محدودیتهایی نیز همراه است. نخست اینکه این درمان فقط در دوران رشد مؤثر است و برای افراد بزرگسال، کارایی محدودی دارد. دوم اینکه همکاری بیمار نقش اساسی در نتیجه درمان دارد.
عدم استفاده منظم از دستگاه و رعایت نکات مهم در حین استفاده از ارتودنسی، نتیجه درمان را با شکست روبرو میکند. در نظر داشته باشید برای اصلاح یا درمان تعدادی از ناهنجاریهای شدید مرتبط با استخوان فک، علاوه بر ارتودنسی نیاز به درمانهای تکمیلی دیگر مانند جراحی وجود دارد. تشخیص درست، انتخاب زمان مناسب و همکاری کامل بیمار سه عامل کلیدی برای موفقیت در درمان فانکشنال محسوب میشوند.
بررسی قیمت ارتودنسی فانکشنال؛ عوامل تاثیرگذار در قیمت نهایی
قیمت درمان ارتودنسی فانکشنال بسته به نوع ناهنجاری، نوع ارتودنسی، مدت زمان درمان و مهارت متخصص متغیر است. در اغلب کلینیکهای دندان پزشکی، قیمت دستگاه فانکشنال به طور میانگین حدود ۳۸ میلیون تومان برآورد میشود.
به طور کلی مهمترین عوامل تأثیرگذار در قیمت نهایی درمانهای دندان پزشکی شامل: نوع درمان مورد نیاز، تعداد جلسات و نیاز به درمان مکمل مانند قرار دادن پلاک پس از ارتودنسی است. همچنین اگر نیاز به درمانهای جانبی مانند ایمپلنت باشد، هزینهها افزایش مییابد. برای اطلاع دقیق از روند درمان و هزینه ارتودنسی دندان، پیشنهاد میشود با متخصصان کلینیک دندانپزشکی تاج مشورت کنید تا با ارزیابی کامل شرایط فک و دندانها، هزینه نهایی مشخص شود.
کلینیک دندانپزشکی تاج؛ انتخاب هوشمندانه برای درمانهای تخصصی
کلینیک دندانپزشکی تاج با بهرهگیری از تجهیزات مدرن، تیم مجرب و فضای آرام، مجموعهای کامل از خدمات دندانپزشکی تخصصی را ارائه میدهد. این مرکز با رویکردی علمی و شخصیسازی شده برای هر بیمار، تجربهای متفاوت در درمانهای مختلف دندان پزشکی فراهم میسازد.
در حوزه درمانهای مرتبط با ارتودنسی، کلینیک تاج از پیشرفتهترین روشها استفاده میکند. استفاده از پیشرفتهترین تجهیزات، بررسی کامل ساختار فک و انتخاب موثرترین روش درمان، کلینیک تاج را به گزینهای مطمئن برای والدینی تبدیل کرده است که به آینده فرزندان خود اهمیت میدهند.
آدرس کلینیک تاج: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش ( چهار راه ایرانپارس) طبقه فوقانی بانک سپه
آدرس اینستاگرام تاج: https://instagram.com/dentaj_clinic
کلام آخر؛ چرا ارتودنسی فانکشنال راهی هوشمندانه برای اصلاح فک است؟
در این مقاله به مهمترین سوال بسیاری از افراد یعنی ارتودنسی فانکشنال چیست؟ پاسخ دادیم. ارتودنسی فانکشنال روشی درمان موثری برای هدایت صحیح رشد یا کمک به اصلاح وضعیت استخوان فک در کودکان و نوجوانان است. در این روش با استفاده از میلههای متحرک، وضعیت عضلات و استخوان دهان و فک تنظیم شده و هماهنگی میان اجزای صورت برقرار میشود.
هدف از استفاده ارتودنسی فانکشنال، پیشگیری از درمانهای پیچیده در آینده و بروز مشکلاتی در جویدن، بلع و صحبت کردن است. در روش درمان با ارتودنسی فانکشنال محدودیتهایی مانند: سن مناسب درمان و نیاز به همکاری بیمار وجود دارد. انتخاب زمان صحیح درمان و مراجعه به متخصصین مجرب، مسیر درمانی مؤثر را تضمین میکند.
سوالات متداول
1-ارتودنسی فانکشنال دقیقاً برای چه ناهنجاریهایی کاربرد دارد؟
ارتودنسی فانکشنال در اصلاح ناهنجاریهای اسکلتی-عضلانی مانند: جلو بودن فک بالا، عقب بودن فک پایین، عدم تناسب رشد فک بالا و پایین و اختلالات عملکردی عضلات دهان کاربرد دارد.
۲. آیا ارتودنسی فانکشنال میتواند جایگزین جراحی فک شود؟
در بسیاری از موارد، اگر درمان در سن مناسب آغاز شود، ارتودنسی فانکشنال از نیاز به جراحی فک در آینده جلوگیری میکند؛ اما در بیماران بزرگسال یا در ناهنجاریهای بسیار شدید، جراحی همچنان لازم خواهد بود.
۳. چه تفاوتی بین ارتودنسی فانکشنال و ارتودنسی دندان وجود دارد؟
ارتودنسی معمولی سبب چینش یا ردیفکردن دندانها میشود؛ اما ارتودنسی فانکشنال با اصلاح موقعیت فک و عملکرد عضلات دهان، ساختار اسکلتی فک را تنظیم میکند.
۴. مدت زمان قرار گیری ارتودنسی فانکشنال در دهان چقدر است؟
مدت زمان درمان بسته به شدت ناهنجاری و سن بیمار متفاوت است، معمولاً بین ۹ تا ۱۸ ماه برای اصلاح وضعیت فک زمان لازم است
۵. آیا ارتودنسی فانکشنال دردناک است؟
در ابتدای استفاده از ارتودنسی، ممکن است فشار خفیف یا کمی ناراحتی در فک یا عضلات ایجاد شود. این حس معمولاً پس از چند روز از بین میرود.