علت بیماری لثه و پریودنتال چیست؟ (+ روش های درمان)
رعایت بهداشت دهان و دندان فقط مربوط به دندان ها نمی شود بلکه برای داشتن لثه هایی سالم نیز باید سعی و تلاش خود را بکنیم. بخش انتهایی دندان توسط بافت های نرم لثه احاطه شده بنابراین همانطور که گفته شده مراقبت از لثه و عدم بیماری لثه به اندازه مراقبت از دندان ها حائز اهمیت است. اگر از لثه ها مراقبت نشود متاسفانه بیماری ایجاد شده و شما را به دردسر می اندازد. در این مقاله همه چیز درباره انواع بیماری لثه و پریودنتال مطالبی ارائه شده است.
منظور از بیماری لثه چیست؟
بیماری لثه نوعی عفونت و التهاب بافت های اطراف دندان بوده که در اثر عدم رعایت بهداشت و تجمع پلاک های میکروبی بر روی دندان ها و لثه ها ایجاد می شود. احتمال ابتلا به بیماری لثه در هر سنی وجود دارد، اما احتمال ابتلاء در بین افراد بزرگسال بیشتر از کودکان و افراد کم سن و سال است.
بیماری های زیادی وجود دارد که مربوط به لثه است و اگر این بیماری در مراحل اولیه آن تشخیص داده شود، آن ها را می توان با مراجعه به دندانپزشک درمان کرد. همچنین داشتن اطلاعات کافی از انواع بیماری های لثه و راه های درمان آنها می تواند از بروز بسیاری از مشکلات مربوط به دهان و دندان پیشگیری کند.
علت ابتلا به بیماری لثه چیست؟
علت اصلی ایجاد این بیماری در افراد پلاک دندانی می باشد. پلاک دندان، یک ساختار نازک و چسبنده است که شامل بزاق دهان، باکتری ها، مواد معدنی و باقیمانده های بسیار ریز مواد غذایی می شود. این پلاک یا لایه نازک چسبنده تقریبا هر روز و پس از مصرف مواد غذایی یا نوشیدنی ها (به جز آب) ایجاد می شود. روش حذف این پلاک شامل مسواک زدن و استفاده از نخ دندان است.
اگر روزانه پلاک دندانی را حذف نکنید، تدریجا روی هم انباشته می شود و چندین لایه با یکدیگر اتصال می یابند و به یک ساختار سخت به نام تارتار تبدیل می شوند. این تارتار وارد بافت لثه می شود و باعث ایجاد بیماری لثه می گردد.
مراحل بیماری لثه چیست؟
البته هنگامی که از بیماری لثه صحبت می شود، به دو مرحله اصلی این بیماری اشاره می شود. مرحله اول بیماری ژینژیویت یا جینجیویت (Gingivitis) است و مرحله دوم بیماری پریودنتیت (Periodontitis) نام دارد.
مرحله اول: ژینژیویت
ژینژیویت به معنای التهاب لثه است و این التهاب اولین مرحله بیماری لثه محسوب می شود. در این مرحله، بافت اطراف دندان و لثه به التهاب مبتلا می شود که اغلب ناشی از رعایت نکردن بهداشت دهان و دندان است. این وضعیت با لثه های قرمز و متورم همراه است و هنگام مسواک‌زدن خونریزی ممکن است رخ دهد.
گاهی تغییرات هورمونی نیز می تواند منجر به التهاب لثه شود. برای مثال، خانم های باردار به دلیل تغییرات هورمونی ممکن است با التهاب و خونریزی لثه مواجه شوند.
مرحله دوم: پریودنتیت یا پیوره
پیوره یا پریودنتیت آخرین و خطرناک ترین مرحله بیماری لثه است. در این مرحله، عفونت یا بیماری گسترش می یابد و همچنین استخوان زیر لثه و دندان های اطراف را تحت تاثیر قرار می دهد. اگر این وضعیت ادامه یابد، پریودنتیت می تواند منجر به سست شدن شدید استخوان شود که این باعث از دست دادن دندان ها یا مرگ دندان نیز می شود.
درمان ژنژویت و پریودنتیت چیست؟
هر دو بیماری ژنژویت و پریودنتیت نیازمند تشخیص و درمان توسط یک دندانپزشک هستند. درمان این بیماری ها شامل بهداشت دهان و دندان منظم، جرمگیری دندان ها، سنجش عمق پاکت لثه، جراحی لثه و در موارد پیشرفته تر، جراحی استخوان می شود. اهمیت مراقبت دوره های منظم از دهان و دندان و مراجعه به دندانپزشک برای بررسی و درمان در صورت وجود علائمی از این بیماری ها بسیار مهم است.
سیاه شدن لثه
لثه بافتی محکم و با استحکام است که در اطراف دندان قرار داشته و نگهداری دندان ها در جای خود وظیفه این بافت است. رنگ لثه در افراد مختلف با توجه به نژاد و گوناگونی رنگدانه های پوست آنها متفاوت است.
گاهی به دلایل مختلف از جمله سیگار کشیدن، عدم رعایت بهداشت دهان و دندان و همچنین مصرف برخی داروها باعث سیاه شدن لثه و یا تغییرات دیگری روی لثه می شود. گاهی در اثر بیماری لثه رنگی این بافت از قرمز یا صورتی به رنگ سیاه و تیره تبدیل می شود. در صورت مشاهده این تغییر رنگ در بافت لثه خود حتما به دندانپزشک مراجعه کرده و نسبت به درمان آن اقدام کنید.
درمان لثه سیاه
- لیزر درمانی: از مدرن‌ترین روش‌های درمان لثه سیاه استفاده از لیزر درمانی است که در این روش هیچگونه برشی بر روی لثه صورت نمی‌گیرد. در لیزر درمانی داروی بی حسی استفاده نمی‌شود و بیمار در ارامش کامل به درمان می‌پردازد.
- جراحی لثه: یکی دیگر از راه‌های درمان لثه تیره و سیاه استفاده از جراحی لثه است. در این روش با استفاده از تزریق موضعی بی حسی درمان به صورت سرپایی و بدون درد صورت می‌گیرد. در این روش لایه تیره رنگ بافت خارجی لثه برداشته شده و بعد از گذشت مدتی لایه جدید بازسازی شده و ترمیم می‌یابد که دارای رنگی طبیعی و سالم است.
سفید شدن لثه
رنگ طبیعی لثه در صورتی که از سلامت کامل برخوردار باشید به رنگ صورتی و کاملا پایدار است. اما گاهی در اثر عدم رعایت بهداشت دهان و دندان این رنگ صورتی تغییر یافته و به رنگ سفید و یا متورم می‌شود. بنابراین با مشاهده هر گونه تغییر رنگ و یا التهاب و زخم در لثه خود سریعا به دندانپزشک مراجعه کرده و روند درمان را آغاز کنید. در صورت نادیده گرفتن این مشکلات ممکن است جدی‌تر شده و نهایتا به سرطان دهان منجر شوند.
دلایل سفید شدن لثه
- لکوپلاکی لثه: این بیماری باعث ظهور قسمت‌های سفید رنگ و ضخیمی در دهان می‌شود که عامل اصلی و عمده بروز این مشکل مصرف دخانیات است.
- کم خونی: کمبود آهن و ویتامین B12 در بدن باعث ایجاد کم خونی می‌شوند. یکی از علایم این بیماری رنگ پریدگی است که این رنگ پریدگی شمال رنگ لثه نیز می‌شود. بنابراین کم خونی نیز می‌تواند یکی از دلایل سفید و بی رنگ شدن لثه باشد.
درمان سفیدی لثه
- تغییر رژیم غذایی و استفاده از مکمل‌ها و ویتامین‌ها
- شستشوی دهان با محلول آب و نمک
- استفاده از پماد و ژل‌های مخصوص
- استفاده از درمان‌های جراحی و لیزر درمانی
- اجتناب از مصرف توتون، تنباکو و سیگار
عقب رفتگی لثه یا تحلیل لثه
در بعضی موارد لثه ممکن است به تدریج عقب رفته و از بین بروند و این باعث قرار گرفتن ریشه دندان در معرض نور شود. قرار گرفتن ریشه دندان در معرض نور یکی از عوامل ایجاد عفونت و پوسیدگی در دندان است. پوسیدگی و عفونت هم از جمله عوامل از بین برنده دندان‌ها هستند. البته ناگفته نماند که عقب رفتگی لثه با افزایش سن رابطه مستقیم دارد.
بنابراین با درمان به موقع و سریع عقب رفتگی لثه از نابود شدن دندان‌ها و لثه‌ی خود جلوگیری کنید. البته با رعایت مواردی که گفته می‌شود می‌توان از این مشکل جلوگیری کرد.
- مسواک زدن و رعایت بهداشت دهان و دندان
- استفاده از دهانشویه‌ها و نخ دندان
- مراجعه به دندانپزشکی برای کنترل وضعیت سلامت و پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان
درمان عقب رفتگی لثه
اگر عقب رفتگی لثه خفیف باشد نیاز به درمان نداشته و با رعایت موارد بهداشتی از شدت گرفتن این بیماری جلوگیری می‌شود. اما در صورت شدید بودن بیماری عقب رفتگی لثه باید بیماری کنترل و درمان شود که این درمان‌ها عبارتند از:
- ترمیم دندان با کامپوزیت
- جراحی
- استفاده از کامپوزیت صورتی
- درمان عوامل کاهش دهنده حساسیت
آبسه دندان
وقتی دندان در معرض آلودگی قرار بگیرد آلودگی‌ها ناشی از پوسیدگی، بیماری های لثه و دندان های ترک خورده هستند که منجر به ایجاد آبسه دندان می شوند. آبسه غده ای عفونی و چرکی است که در اطراف ریشه دندان ظاهر شده و معمولا بعد از پوسیدگی دندان ایجاد می شود. این بیماری به تدریج می تواند به مینا و عاج دندان آسیب برساند و بیماری های لثه را منجر شود.
درمان آبسه دندان
- استفاده از آنتی بیوتیک‌ها
- کشیدن دندان
- جراحی
علائم بیماری‌های لثه
بیماری های لثه معمولا در سنین میانی به طور آشکار بروز می کنند و حتی در میان آقایان، شیوع بیشتری دارند. این بیماری زمانی ایجاد می شود که پلاک های تشکیل شده زیر خط اتصال دندان به لثه از بین نروند و کم کم باعث بروز علائمی نظیر التهاب می شوند. در صورت ظاهر شدن هرکدام از این نشانه ها که نشانگر بیماری لثه هستند، توصیه می شود به دندانپزشک مراجعه کنید.
این نشانه ها عبارتند از:
- خونریزی دهان، التهاب و قرمزی
- بوی بد دهان
- تغییر دندان‌ها
- لثه‌های قرمز و متورم
- ایجاد جرم و پلاک بر روی دندان‌ها
- دندان‌های لق و حساس
- استرس مزمن
- فشردگی و سایش دندان‌ها
درمان بیماری لثه
برای درمان این مشکل، ابتدا باید از شر پلاک دندانی و تارتار سخت شده زیر خط لثه خلاص شوید. اجرای یک جرم گیری عمیق می تواند به خروج تارتار، باکتری ها و تمیز کردن زیر خط لثه کمک کند. پس از جرم گیری دندان، در صورت ابتلا به بیماری پریودنتیت، روش های دیگری نیز وجود دارد که به شما در کاهش فاصله بین لثه ها و دندان ها کمک می کند. این درمان با هدف رفع مشکل تحلیل لثه انجام می شود.
جرمگیری دندان برای درمان بیماری لثه
روت پلنینگ (ROOT PLANING): روت پلنینگ یک برنامه درمانی است که برای درمان بیماری لثه خفیف انجام می شود. در این روش، جرم دندان ها، به خصوص در خط لثه، زدوده می شود و تمام پلاک ها نیز حذف می شود. در برخی موارد، دندان ها نیز پولیش می شوند تا لکه های دندانی حذف شده و سطح دندان ها صاف شود. اگر بیماری لثه شما شدید باشد، ممکن است نیاز به جرم گیری دندان یا اسکیلینگ عمقی زیر خط لثه باشد.
جرم گیری دندان (SCALING): در این روش، دندانپزشک از ابزاری به نام اسکالر استفاده می کند تا هر اثری از پلاک و تارتار را از دندان ها و خط زیر لثه های شما پاک کند. اگر تارتار به زیر خط لثه پیشرفت کرده باشد، جرم گیری عمقی تر انجام خواهد شد.
جراحی لثه
در مواردی که بافت لثه بالا رفته باشد و یا به اصطلاح تحلیل رفته باشد، احتمالا نیاز به جراحی پیوند لثه وجود دارد. همچنین، اگر بیماری منجر به تخریب بافت لثه و استخوان شده باشد، پیوند استخوان و لثه با هم انجام خواهد شد. این جراحی ها برای پیشگیری از شدیدتر شدن بیماری و ایجاد پریودنتیت ضروری هستند.
ارتودنسی دندان
در اغلب موارد، وجود مال اکلوژن های متعدد یا ناهماهنگی و نامرتبی دندان ها باعث می شود که نتوان به راحتی دندان ها را مسواک زد. ارتودنسی دندان می تواند با صاف و منظم کردن دندان ها یک نقش مهم در پیشگیری و حتی درمان بیماری های مرتبط با لثه ایفا کند. متخصص ارتودنسی می تواند با استفاده از دستگاه ها و طی مدت زمان مناسب به بهبود بهداشت دهان و دندان و زیبایی لبخند شما کمک کند.
اگر بیماری لثه را درمان نکنیم چه اتفاقی می افتد؟
عدم درمان بیماری های لثه، همانند سایر بیماری ها، عوارض جدی به همراه دارد. به عبارت دیگر، اگر اقدام به درمان بیماری های لثه ننمایید، ممکن است با آبسه یا عفونت لثه، پریودنتیت، دهان خندقی و سایر مشکلات مواجه شوید. در این شرایط، ممکن است نتوانید به‌طور موثر بیماری را درمان کنید و یا برای انجام درمان به زمان و هزینه بیشتری نیاز داشته باشید. بنابراین، اگر شما به وجود هر گونه بیماری لثه اطمینان یا شک دارید، حتما به دندانپزشک متخصص مراجعه کنید.