باز ماندن دهان در خواب؛ یک عادت ساده یا زنگ خطری برای سلامت دندان‌ها؟

باز ماندن دهان در خواب شاید در نگاه اول فقط یک عادت بی‌ضرر به نظر برسد؛ اما در واقع می‌تواند نشانه‌ای از مشکلات پنهان در بدن یا دهان و دندان شما باشد. وقتی شب‌ها دهان به جای بینی وظیفه تنفس را به عهده می‌گیرد، بزاق خشک می‌شود؛ محیط دهان اسیدی‌تر می‌گردد و باکتری‌ها راحت‌تر دست به کار پوساندن دندان‌ها می‌شوند.

شاید تا به حال فکر نمی‌کردید این رفتار ساده‌ شبانه بتواند چنین تأثیر عمیقی بر سلامت دندان‌ها و حتی کیفیت خواب شما بگذارد. در این مطلب از سایت کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج به بررسی دلایل باز ماندن دهان در خواب، عوارض آن از دید دندانپزشکی و راه‌حل‌هایی ساده و کاربردی برای پیشگیری و علاج خوابیدن با دهان باز می‌پردازیم. اگر صبح‌ها با دهان خشک و طعم ناخوشایند از خواب بیدار می‌شوید، این مطلب را از دست ندهید.

علائم باز ماندن دهان در خواب؛ تفاوت نشانه‌ها در کودکان و بزرگسالان

باز ماندن دهان در خواب فقط یک عادت ناخوشایند نیست؛ بلکه نشانه‌ای از عملکرد نادرست سیستم تنفسی در شب است. وقتی تنفس از راه دهان انجام می‌شود، هوای خشک بدون فیلتر وارد ریه‌ها می‌گردد. بزاق کاهش می‌یابد و محیط دهان آماده بروز بیماری‌های دندانی و لثه‌ای خواهد شد.

این وضعیت در بزرگسالان و کودکان، علائم متفاوتی دارد که اغلب نادیده گرفته می‌شود یا با مشکلات دیگری اشتباه می‌شود. در جدول زیر علائم شاخص تنفس دهانی شبانه را در دو گروه سنی مشاهده می‌کنید:

علائم اشاره شده، به‌ویژه اگر مزمن باشند؛ نشانه‌ای واضح از آن هستند که کیفیت خواب و سلامت عمومی بدن تحت تأثیر قرار گرفته است. دندانپزشک می‌تواند نقش کلیدی در تشخیص و درمان این مشکل ایفا کند. به‌ویژه در کودکان که هرگونه اختلال در خواب می‌تواند بر رشد جسمی و ذهنی آن‌ها اثر بگذارد.

درصورتی‌که شما یا فرزندتان با دهان باز می‌خوابید؛ مراجعه به دندانپزشک برای بررسی دقیق فک، وضعیت دندان‌ها و ارجاع به متخصص خواب، اولین و مهم‌ترین قدم است. جهت تشخیص می‌توانید از متخصصان بهترین کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی غرب تهران به نام تاج دنتال کمک بگیرید.

آیا خوابیدن با دهان باز برای سلامتی مضر است؟ عوارض باز ماندن دهان در خواب

خوابیدن با دهان باز فقط یک عادت ناآگاهانه در شب نیست؛ بلکه نشانه‌ای هشداردهنده از تنفس ناسالم است که می‌تواند سلامت دهان، دندان و حتی اندام‌های حیاتی بدن را به خطر بیندازد. در ادامه به مهم‌ترین عوارض این نوع تنفس اشاره می‌کنیم:

آسیب‌های دهانی و دندانی باز ماندن دهان در خواب:

• بوی بد دهان به دلیل خشکی دهان و افزایش باکتری‌ها
• پوسیدگی دندان‌ها به علت کاهش بزاق و شست‌وشوی ناکافی محیط دهان
• بیماری لثه و التهاب مزمن
• تجمع پلاک روی دندان‌ها
• رشد ناقص استخوان فک و صورت در کودکان

عوارض عمومی و سیستمیک باز ماندن دهان در خواب:

• آپنه انسدادی خواب؛ اختلال خطرناک تنفسی شبانه که منجر به خروپف و افت اکسیژن می‌شود
• بیماری‌های قلبی-عروقی
• افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع ۲
• اختلالات کبدی و تجمع چربی در کبد
• افسردگی مزمن و خلق پایین
• ناباروری در زنان و مردان
• اختلالات شناختی و کاهش تمرکز و حافظه

تنفس دهانی در خواب نه ‌تنها باعث کاهش کیفیت خواب می‌شود؛ بلکه زنجیره‌ای از مشکلات دهانی و بدنی را به دنبال دارد. اگر بوی بد دهان هنگام صبح، خشکی دهان یا خستگی مزمن را تجربه می‌کنید؛ ممکن است وقت آن رسیده که با یک دندانپزشک یا متخصص خواب مشورت کنید.

فواید خوابیدن با دهان باز؛ چرا برخی تصور می‌کنند تنفس دهانی ممکن است مفید باشد؟

در حالت طبیعی، خوابیدن با دهان باز هیچ فایده‌ای برای بدن ندارد و در واقع از دید علمی و پزشکی، یک الگوی ناسالم تنفسی به شمار می‌رود.

بااین‌حال، اگر به دنبال بررسی یا تحلیل منصفانه یا خنثی هستید؛ می‌توان گفت برخی افراد ممکن است به طور موقت در شرایط خاصی به دلیل انسداد بینی مجبور شوند با دهان نفس بکشند که البته این به معنی فایده‌ داشتن نیست. بلکه نوعی مکانیسم جبرانی اضطراری است.

مراقبت از سلامت دهان در خواب، به‌خصوص جلوگیری از باز ماندن دهان، نقش مهمی در پیشگیری از مشکلاتی مثل پوسیدگی، التهاب لثه یا حتی از دست دادن دندان‌ها دارد. در مواردی که آسیب‌های دندانی شدید باشند، ممکن است نیاز به درمان‌هایی مثل ایمپلنت دندان داشته باشید. برای آگاهی از قیمت ایمپلنت دندان در تهران با تاج دنتال در تماس باشید.

چه چیزی باعث تنفس دهانی می‌شود؟ علت باز ماندن دهان در خواب

تنفس دهانی در خواب اغلب نتیجه‌ی ناهنجاری در ساختار یا عملکرد راه هوایی است. در هنگام خواب، عضلات زبان و گلو شل می‌شوند؛ اگر فضای دهان باریک باشد، زبان به عقب می‌افتد و مسیر تنفس را مسدود می‌کند. این افتادگی می‌تواند باعث باز ماندن دهان در خواب و حتی آپنه انسدادی خواب شود.

به عبارتی، دهانی که فضای کافی برای زبان ندارد؛ مانع از تنفس طبیعی از راه بینی می‌شود و بدن را مجبور به استفاده از دهان برای تنفس می‌کند. در ادامه، مهم‌ترین دلایل این اختلال را مرور می‌کنیم.

1) تنگی راه هوایی؛ نفس تنگ، دهان باز

وقتی راه هوایی فرد تنگ یا باریک باشد، جریان طبیعی هوا از بینی به ریه‌ها دچار اختلال می‌شود. در این شرایط، بدن به طور خودکار برای جبران کمبود اکسیژن، مسیر جایگزین یعنی دهان را انتخاب می‌کند. این مکانیزم دفاعی، در درازمدت به یک الگوی مزمن تبدیل می‌شود.

تنگی راه هوایی می‌تواند ناشی از ساختار ژنتیکی، وزن بالا، یا اختلالات فکی باشد. این وضعیت یکی از مهم‌ترین دلایل تنفس دهانی در خواب است و در بسیاری از موارد زمینه‌ساز مشکلاتی مانند آپنه خواب و بوی بد دهان صبحگاهی می‌شود.

2) گرفتگی بینی؛ وقتی نفس از بینی نمی‌گذرد

آلرژی فصلی، سرماخوردگی، سینوزیت یا حتی هوای خشک می‌توانند باعث گرفتگی بینی و انسداد مسیر تنفسی شوند. در این شرایط، بدن برای تأمین اکسیژن به‌صورت ناخودآگاه به سراغ دهان می‌رود. تنفس از دهان به‌ویژه در هنگام خواب، بیشتر رخ می‌دهد؛ چرا که در خواب عضلات صورت شل می‌شوند و کنترل تنفس کاهش می‌یابد.

اگر گرفتگی بینی به حالت مزمن تبدیل شود؛ نه‌تنها باعث عادت نادرست خوابیدن با دهان باز می‌شود. بلکه یکی از مهم‌ترین ‌علت‌ خشکی دهان در شب نیز به شمار می‌رود. خشکی دهان در شب علاوه بر احساس ناخوشایند هنگام بیدار شدن، می‌تواند زمینه‌ساز بوی بد دهان، پوسیدگی دندان و اختلال در خواب شود.

3) انحراف تیغه بینی؛ راه کج، تنفس سخت

یکی از دلایل پنهان و شایع تنفس دهانی، انحراف تیغه بینی است. این غضروف میانی اگر بیش از حد به یک سمت متمایل باشد، باعث بسته شدن یک یا هر دو سوراخ بینی شده و جریان هوای طبیعی را مختل می‌کند. در نتیجه، فرد به‌ ویژه هنگام خواب، از دهان نفس می‌کشد.

انحراف تیغه بینی در بزرگسالان و کودکان به طور یکسان دیده می‌شود و یکی از موارد مهم در بررسی علت با دهان باز خوابیدن کودکان نیز هست. درمان آن در صورت نیاز، با جراحی ساده سپتوپلاستی انجام می‌شود.

4) پولیپ‌ها و توده‌ها؛ انسداد پنهان تنفس

پولیپ‌های بینی یا تومورهای خوش‌خیم از دیگر دلایل کمتر شناخته‌شده تنفس دهانی هستند. این ضایعات نرم که در اثر التهاب مزمن یا عوامل ژنتیکی در حفره بینی رشد می‌کنند، مسیر عبور هوا را می‌بندند. در نتیجه، فرد به‌ویژه در شب، دچار تنفس دهانی می‌شود.

انسداد بینی ممکن است سال‌ها بدون علامت واضح باقی بماند؛ اما تأثیر خود را بر خواب، کیفیت تنفس و سلامت دهان می‌گذارد. تشخیص زودهنگام آن توسط متخصص گوش‌وحلق‌وبینی اهمیت زیادی دارد.

علاج خوابیدن با دهان باز؛ 10 روش درمان باز ماندن دهان در خواب

برای اینکه بیمار بتواند خوابیدن با دهان باز را متوقف کند، باید مشکلات مربوط به سلامت راه هوایی برطرف شود. اگر راه هوایی در طول خواب تنگ یا بسته شود، تنفس با دهان باز به طور نامحدود ادامه خواهد یافت. راه‌حل نهایی برای تنفس دهانی، بازگرداندن سلامت راه هوایی است. درمان‌های رایج برای تنفس دهانی عبارت‌اند از:

1) دستگاه‌های دهانی؛ درمان دهان باز خوابیدن کودکان

دستگاه‌های دهانی مانند دستگاه DNA با گسترش کام و تغییر شکل تدریجی فک، به باز شدن راه هوایی و بهبود تنفس بینی کمک می‌کنند. این دستگاه‌ها معمولاً در شب استفاده می‌شوند و عملکردشان به‌مرور باعث بهبود ساختار استخوانی و کاهش نیاز به تنفس دهانی می‌شود. دستگاه‌های دهانی به ‌ویژه برای کودکانی که فک باریکی دارند یا بزرگسالانی که راه هوایی باریک دارند، یک راه‌حل غیردارویی و مؤثر به شمار می‌روند.

2) CPAP و PAP؛ نفس راحت با فشار مداوم

یکی از مؤثرترین روش‌های درمان باز ماندن دهان در خواب استفاده از دستگاه‌های CPAP یا سایر مدل‌های PAP است. این دستگاه‌ها با ایجاد فشار مثبت مداوم در راه هوایی، مانع از افتادگی زبان و بسته شدن گلو می‌شوند. نتیجه این فرآیند، بهبود جریان هوا و جلوگیری از تنفس دهانی در طول خواب است.

 CPAP مخصوصاً در درمان آپنه انسدادی خواب کاربرد گسترده دارد و باعث کاهش خروپف، بهبود کیفیت خواب، و رفع علائمی مانند خشکی دهان صبحگاهی می‌شود. این دستگاه‌ها به بسیاری از بیماران کمک کرده‌اند تا خواب شبانه آرام‌تری را تجربه کنند.

3) درمان گره زبان؛ زبانی که راه را نمی‌بندد

برخی افراد دچار tongue-tie یا گره زبان هستند؛ یعنی بافتی زیر زبان وجود دارد که حرکت آن را محدود می‌کند. این مشکل می‌تواند باعث شود زبان در هنگام خواب به عقب بیفتد و مسیر تنفس را ببندد؛ در نتیجه دهان برای تنفس باز بماند. درمان ساده‌ای به نام فرنکتومی می‌تواند این گره را آزاد کند و به تنفس طبیعی و بسته ماندن دهان در خواب کمک کند.

4) ارتودنسی؛ بیشتر از صاف‌کردن دندان

درمان‌های ارتودنسی مانند بریس‌ها یا اینویزالاین نه ‌تنها برای زیبایی لبخند کاربرد دارند؛ بلکه می‌توانند موقعیت فک و دندان‌ها را بهبود دهند و راه هوایی را بازتر کنند. این تغییرات ساختاری در نهایت به تسهیل تنفس بینی کمک می‌کند و از وابستگی به دهان در خواب می‌کاهد. همچنین اصلاح بایت می‌تواند مانع از افتادگی زبان و بسته شدن راه گلو شود.

جهت اطلاع از هزینه ارتودنسی دندان 1404 به مطلب «هزینه ارتودنسی» مراجعه نمایید.

5) چسب زدن دهان؛ راه‌حل ساده، ولی کاربردی

برای کسانی که در خواب فک یا لب‌هایشان بیش از حد شل می‌شود، چسب زدن دهان می‌تواند روشی مؤثر باشد. این کار دهان را بسته نگه می‌دارد و تنفس را از طریق بینی تسهیل می‌کند. البته به شرطی که راه هوایی بینی باز باشد.

استفاده از چسب‌های مخصوص پزشکی، ایمن و قابل تنفس است و باید تحت نظر پزشک انجام شود. این روش علاوه بر بهبود کیفیت تنفس، می‌تواند به کاهش بوی نامطبوع دهان کمک کند و در کنار استفاده از خوشبو کننده دهان، احساس طراوت و بهداشت دهان را افزایش دهد.

6) میوفانکشنال تراپی؛ فیزیوتراپی برای دهان و گلو

درمان میوفانکشنال مجموعه‌ای از تمرینات تخصصی برای تقویت عضلات زبان، دهان و گلو است. این درمان به بهبود وضعیت زبان در حالت استراحت، بلع و تنفس کمک می‌کند. هدف، آموزش الگوی صحیح تنفس از راه بینی و جلوگیری از افتادگی زبان در خواب است. این روش برای کودکان و بزرگسالان مؤثر است، به‌ویژه اگر مشکل عملکردی بدون انسداد ساختاری وجود داشته باشد.

7) جراحی لوزه یا آدنوئید؛ باز کردن مسیر تنفس

بزرگ شدن لوزه‌ها یا آدنوئید (لوزه سوم) می‌تواند راه هوایی را مسدود کند و منجر به تنفس دهانی شود. در کودکان، این یکی از دلایل رایج باز ماندن دهان در خواب است. جراحی برای برداشتن این بافت‌ها، مسیر بینی و گلو را باز می‌کند و تنفس شبانه را بهبود می‌بخشد. این درمان تحت نظر پزشک متخصص گوش‌وحلق‌وبینی انجام می‌شود و معمولاً نتایج سریع و مؤثری دارد.

8) ضد احتقان بینی؛ راه‌حلی برای شب‌های نفس‌گیر

اگر گرفتگی بینی دلیل اصلی تنفس دهانی است، استفاده از ضد احتقان‌های موضعی مانند اسپری بینی یا داروهای خوراکی می‌تواند کمک‌کننده باشد. این داروها با کاهش تورم و باز کردن مجاری بینی، به تنفس از راه بینی در هنگام خواب کمک می‌کنند. مصرف طولانی‌مدت برخی اسپری‌ها توصیه نمی‌شود، بنابراین بهتر است با مشورت پزشک استفاده شوند.

9) آنتی‌هیستامین‌ها؛ خداحافظی با آلرژی شبانه

آنتی‌هیستامین‌ها داروهایی هستند که با کاهش واکنش‌های آلرژیک، التهاب و احتقان بینی را کاهش می‌دهند. همچنین به بهبود تنفس از راه بینی کمک می‌کنند. این داروها معمولاً به صورت قرص یا کپسول مصرف می‌شوند و در برخی موارد می‌توانند به کاهش مشکلاتی مانند بوی بد دهان ناشی از خشکی دهان و احتقان کمک کنند.

برای اطلاع از اسم قرص برای رفع بوی بد دهان که در این زمینه کاربرد دارد، می‌توانید با متخصصان دندانپزشک تاج دنتال مشورت کنید. مصرف درست این داروها می‌تواند کیفیت خواب و سلامت دهان را بهبود ببخشد.

10) فیلتر هوای اتاق؛ تنفس پاک، خواب راحت

وجود آلرژن‌ها در هوای اتاق خواب می‌تواند بینی را تحریک کرده و منجر به گرفتگی شود. استفاده از دستگاه تصفیه هوا با فیلتر HEPA ذرات آلرژی‌زا مانند گرده، گردوغبار و موی حیوانات را حذف می‌کند. این کار نه‌ تنها تنفس از بینی را بهبود می‌بخشد؛ بلکه محیط خواب را پاک‌تر و سلامت شبانه را بیشتر می‌کند.

روش درمانی خوابیدن با دهان باز در طب سنتی چیست؟ خواب آرام با دهان بسته

در طب سنتی، خوابیدن با دهان باز نشانه‌ای از اختلال در تعادل مزاج و ضعف عملکرد بینی و راه‌های تنفسی تلقی می‌شود. برای درمان مشکل خوابیدن با دهان باز در طب سنتی، روش‌های زیر توصیه شده است:

• پاک‌سازی بینی با انفیه: استفاده از انفیه (پودری ترکیبی شامل تنباکو، اسطوخودوس و کافور) جهت باز شدن مجاری بینی و جلوگیری از تنفس دهانی مؤثر است.
• بخور دادن با گیاهان دارویی: بخور با گیاهانی مانند بابونه، آویشن و اکالیپتوس کمک می‌کند تا راه هوایی بینی باز شود و فرد بتواند راحت‌تر از راه بینی نفس بکشد.
• روغن‌مالی بینی با روغن بنفشه یا روغن زیتون: چرب کردن درون بینی با روغن‌های طبیعی باعث نرم شدن مخاط بینی و بهبود تنفس می‌شود.
• پرهیز از غذای سنگین پیش از خواب: معده پر در خواب باعث افزایش فشار بر قفسه سینه شده و تنفس را دشوار می‌کند.
• مصرف عسل قبل از خواب: عسل با تقویت سیستم ایمنی و آرام‌سازی بدن، تنفس شبانه را بهبود می‌بخشد.

این روش‌ها بدون عوارض جانبی بوده و در چارچوب طب سنتی می‌توانند راه‌حلی مؤثر باشند.

پیشگیری و درمان به‌موقع؛ کلید حفظ کیفیت خواب و دندان‌ها

باز ماندن دهان در خواب فقط یک عادت ساده نیست؛ بلکه می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات تنفسی، ناهنجاری‌های فک یا حتی مشکلات ساختاری در بینی باشد. این الگوی نادرست تنفس، زمینه‌ساز خشکی دهان، بوی بد، پوسیدگی دندان‌ها، بیماری لثه و حتی اختلالات خواب مزمن است. درمان این مشکل نه ‌تنها کیفیت خواب، بلکه سلامت دهان و عملکرد روزانه را نیز بهبود می‌بخشد.

در صورت مشاهده علائم، مراجعه به دندانپزشک آگاه به اختلالات خواب و تنفس دهانی، ضروری است. کلینیک دندانپزشکی تاج دنتال با تجربه در درمان‌های ترکیبی دهان، فک و خواب، می‌تواند با ارزیابی تخصصی و راه‌حل‌های نوین، به شما کمک کند تا شب‌ها با دهان بسته و آرامش کامل بخوابید. جهت مشاوره با متخصصان و رزرو وقت از طریق شماره تماس پایین صفحه اقدام نمایید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

با دهانی بسته بخوابید، با لبخندی سالم بیدار شوید! همراه تاج دنتال.

سؤالات متداول

عوارض خوابیدن با دهان باز چیست؟

عوارض خوابیدن با دهان باز شامل سلامت ضعیف دهان و دندان و سلامت جسمی، از جمله افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی، دیابت نوع ۲، زوال شناختی و سایر مشکلات مزمن شدید سلامتی است.

علت باز ماندن دهان در بیداری چیست؟

علت باز ماندن دهان در بیداری معمولاً به دلیل تنفس دهانی مزمن، ضعف عضلات فک و صورت، مشکلات ساختاری مانند بزرگ بودن لوزه‌ها یا انسداد راه هوایی بینی است که باعث می‌شود فرد به‌صورت ناخودآگاه دهانش را باز نگه دارد.

مهم‌ترین علت با دهان باز خوابیدن کودکان چیست؟

مهم‌ترین علت با دهان باز خوابیدن کودکان، انسداد راه هوایی بینی به دلیل بزرگ بودن لوزه‌ها یا آدنوئید، آلرژی‌های فصلی و گرفتگی مزمن بینی است که تنفس از راه بینی را دشوار کرده و باعث تنفس دهانی می‌شود.

آیا باز ماندن دهان در خواب می‌تواند باعث پوسیدگی زودهنگام دندان‌ها شود؟

بله، خشکی دهان ناشی از تنفس دهانی، میزان بزاق را کاهش داده و محیط دهان را برای رشد باکتری‌ها و پوسیدگی دندان مساعد می‌کند.

آیا خوابیدن با دهان باز بر بوی دهان در طول روز تأثیر دارد؟

بله، تنفس دهانی شبانه باعث خشکی دهان و تکثیر باکتری‌ها می‌شود که منجر به بوی بد دهان حتی پس از مسواک زدن می‌گردد.

آیا تنفس دهانی در خواب می‌تواند باعث تغییر فرم صورت شود؟

در کودکان بله؛ تنفس مزمن از راه دهان می‌تواند بر رشد فک و ساختار صورت تأثیر گذاشته و فرم چهره را تغییر دهد.