افتادن دندان شیری؛ ترتیب افتادن و بررسی مواردی که نیاز به مراجعه به دندانپزشک دارد!

افتادن دندان شیری یکی از خاطره‌انگیزترین و در عین حال، مهم‌ترین مراحل رشد هر کودک است. اگر شما هم به عنوان والدین، با دندان‌های لق فرزندتان مواجه شده‌اید یا منتظر این لحظه هستید؛ حتماً سوالات زیادی در ذهنتان شکل گرفته است. چه زمانی باید انتظار افتادن دندان شیری را داشته باشیم؟ ترتیب افتادن دندان‌های شیری به چه صورت است؟ و بعد از افتادن دندان شیری چه باید کرد؟

در این مطلب از سایت کلینیک دندانپزشکی شبانه روزی تاج، به صورت جامع و کاربردی، به تمامی این سوالات پاسخ می‌دهیم. هدف ما این است که با ارائه اطلاعات علمی و به‌روز، به شما کمک کنیم تا این فرآیند طبیعی را با آگاهی کامل و بدون هیچ نگرانی دنبال کنید.

کدام دندان ها شیری هستند و می افتند؟

همانطور که می‌دانید، دندان‌های شیری، اولین مجموعه دندان‌های هر فرد هستند که در نهایت جای خود را به دندان‌های دائمی می‌دهند. اما سوال اینجاست که دقیقاً کدام دندان‌ها در این گروه قرار دارند و می‌افتند؟

در هر فک (بالا و پایین) کودکان، ۱۰ دندان شیری وجود دارد که در مجموع ۲۰ دندان را تشکیل می‌دهند. این دندان‌ها شامل موارد زیر هستند:

• دندان‌های جلویی (پیشین): چهار دندان جلویی بالا و چهار دندان جلویی پایین که شامل دو دندان پیشین مرکزی و دو دندان پیشین جانبی می‌شوند. این دندان‌ها معمولاً اولین دندان‌هایی هستند که می‌افتند.
• دندان‌های نیش: دو دندان نیش در فک بالا و دو دندان نیش در فک پایین که به صورت نوک‌تیز در دو طرف دندان‌های جلویی قرار دارند.
• دندان‌های آسیاب: چهار دندان آسیاب در فک بالا و چهار دندان آسیاب در فک پایین. این دندان‌ها در پشت دهان قرار دارند و نقش مهمی در جویدن غذا ایفا می‌کنند.

پس از افتادن این ۲۰ دندان شیری، دندان‌های دائمی در جای آن‌ها رشد می‌کنند. علاوه بر این، در سنین بالاتر، ۱۲ دندان دائمی دیگر (شامل دندان‌های آسیاب دوم و سوم یا عقل) نیز در فضای خالی پشت دهان رشد می‌کنند و تعداد کل دندان‌های یک فرد بزرگسال را به ۳۲ عدد می‌رسانند.

علت افتادن دندان‌ شیری؛ یک فرآیند طبیعی برای لبخندی دائمی

افتادن دندان شیری، یکی از مهم‌ترین و طبیعی‌ترین مراحل در رشد هر کودک است که برای بسیاری از والدین سوال‌برانگیز است. این دندان‌ها، که از حدود شش ماهگی شروع به رویش می‌کنند، تنها برای مدت کوتاهی مهمان دهان کودک هستند و نقش حیاتی در تغذیه و تکلم او ایفا می‌کنند. اما چرا این دندان‌ها می‌افتند و چه عاملی باعث این اتفاق می‌شود؟

دلیل اصلی و مهم افتادن دندان شیری، رشد دندان‌های دائمی در زیر لثه است. با رشد کودک، دندان‌های دائمی آرام‌آرام به ریشه‌های دندان‌های شیری فشار می‌آورند و باعث تحلیل تدریجی ریشه می‌شوند. این فرآیند کاملاً طبیعی است و در نهایت، دندان شیری بدون ریشه و کاملاً لق شده و می‌افتد.

علاوه بر این، رشد فک کودک و نیاز به فضای بیشتر برای دندان‌های بزرگ‌تر دائمی نیز در این فرآیند نقش دارد. در نظر داشته باشید که عوامل هورمونی نیز ممکن است در فرآیند طبیعی افتادن دندان‌های شیری تأثیرگذار باشند. این تغییرات هورمونی در بدن کودک، به همراه رشد فک، زمینه را برای رویش دندان‌های دائمی فراهم می‌کنند.

به طور خلاصه، افتادن دندان شیری یک فرآیند فیزیولوژیکی و ضروری است که به بدن اجازه می‌دهد تا برای دندان‌های دائمی و بزرگ‌تر آماده شود و زمینه را برای یک لبخند سالم و زیبا در آینده فراهم کند.

سن شروع افتادن دندان شیری؛ دندان شیری در چه سنی می‌افتد؟

اگر کنجکاو هستید بدانید که افتادن دندان شیری از چه سنی آغاز می‌شود، باید بدانید که این فرآیند معمولاً از حدود ۶ سالگی شروع می‌شود و تا ۱۲ سالگی ادامه پیدا می‌کند. این زمان‌بندی طبیعی است و نشان‌دهنده آغاز فرآیند جایگزینی و رویش دندان‌های دائمی است. اولین دندان‌های شیری که می‌افتند، اغلب دندان‌های جلویی فک پایین هستند که به آن‌ها دندان‌های پیشین مرکزی نیز گفته می‌شود.

هرچند این یک بازه سنی کلی است، اما توجه به این نکته مهم است که زمان افتادن دندان در هر کودک می‌تواند متفاوت باشد. برخی ممکن است زودتر و برخی دیرتر فرآیند رویش دندان شیری و دائمی را تجربه کنند. بنابراین، جای نگرانی نیست و این موضوع کاملاً طبیعی است.

علت افتادن دندان شیری در 5 سالگی؛ آیا جای نگرانی دارد؟

برخلاف تصور بسیاری از والدین، افتادن دندان شیری در ۵ سالگی جای نگرانی ندارد و در بسیاری از موارد یک فرآیند طبیعی است. گرچه سن معمول افتادن دندان‌های شیری از ۶ سالگی آغاز می‌شود، اما آمارهای دندانپزشکی نشان می‌دهد که بین ۵ تا ۷ درصد از کودکان، این فرآیند را زودتر از موعد تجربه می‌کنند. علت اصلی این اتفاق، رشد سریع‌تر دندان‌های دائمی است که با فشار آوردن به ریشه دندان‌های شیری، باعث تحلیل و در نهایت افتادن آن‌ها می‌شوند.

همچنین، ممکن است عواملی مانند ژنتیک، تغذیه یا حتی ضربه به دندان در این امر نقش داشته باشند. در هر صورت، زود افتادن دندان شیری به خودی خود مشکلی ایجاد نمی‌کند، مگر اینکه فضای کافی برای رویش دندان دائمی فراهم نباشد. در چنین مواردی، دندانپزشک می‌تواند با استفاده از فضا نگهدارنده، از ایجاد بی‌نظمی در دندان‌های آینده جلوگیری کند. اگر دندان شیری فرزند شما در سن پایین افتاد برای بررسی و پیشگیری از مشکلات آینده به متخصصان دندانپزشک کودک کلینیک دندانپزشکی تاج مراجعه نمایید.

ترتیب افتادن دندان شیری و رشد دندان دائمی؛ چیدمان طبیعی لبخند

شناخت ترتیب افتادن دندان های شیری به والدین کمک می‌کند تا روند رشد کودک خود را بهتر درک کنند. این فرآیند معمولاً یک الگوی مشخص دارد که از دندان‌های جلویی شروع می‌شود و به سمت دندان‌های آسیاب پیش می‌رود. در ابتدا، دندان‌های پیشین مرکزی فک پایین و سپس فک بالا می‌افتند و اولین دندان‌های دائمی که جوانه می‌زنند، دندان‌های آسیاب اول هستند که در پشت دندان‌های شیری رشد می‌کنند. جدول زیر، ترتیب افتادن دندان شیری را به تفکیک نوع و سن تقریبی نشان می‌دهد:

بعد از افتادن هر دندان شیری، حدود یک تا دو ماه طول می‌کشد تا دندان دائمی مربوطه از لثه خارج شود. در صورت تاخیر بیش از ۶ ماه در رویش دندان دائمی، بهتر است برای بررسی به دندانپزشک مراجعه کنید. همچنین، اگر دندان شیری لق شده است اما نمی‌افتد، هرگز آن را با زور نکشید؛ بگذارید فرآیند به صورت طبیعی پیش برود.

افتادن دندان شیری و بلوغ زودرس؛ آیا ارتباطی وجود دارد؟

یکی از نگرانی‌های رایج والدین، ارتباط بین زود افتادن دندان شیری و بلوغ زودرس است. از نظر علمی، هیچ ارتباط مستقیمی بین این دو پدیده وجود ندارد. افتادن دندان شیری یک فرآیند موضعی در دهان کودک است که بیشتر تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و رشد موضعی دندان‌های دائمی قرار دارد. بلوغ زودرس، یک تغییر سیستمیک و گسترده در بدن است که به ترشح هورمون‌ها از غدد فوق کلیوی و غده هیپوفیز مربوط می‌شود.

با این حال، یک سری از تحقیقات نشان می‌دهند که در برخی موارد نادر، رشد سریع استخوان‌های صورت و فک، که به هورمون‌های رشد مرتبط است، ممکن است باعث زود افتادن دندان شیری شود. این مورد معمولاً در کودکانی اتفاق می‌افتد که به صورت طبیعی رشد قدی سریعی دارند. بنابراین، اگر فرزندتان علاوه بر زود افتادن دندان‌ها، علائم دیگری از بلوغ زودرس مانند رشد سریع قد یا تغییرات جسمانی را نشان می‌دهد، بهتر است با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید.

علائم و نکات مهم پس از افتادن دندان شیری؛ راهنمای والدین

مرحله افتادن دندان شیری، گرچه یک اتفاق هیجان‌انگیز است، اما نیاز به مراقبت‌های ساده‌ای دارد تا روند بهبود لثه به درستی طی شود. در ادامه به نکاتی اشاره می‌کنیم که رعایت آن‌ها پس از افتادن دندان شیری، ضروری است:

کنترل خونریزی:

• اگر در محل خالی دندان خونریزی مشاهده کردید، نگران نباشید. این اتفاق کاملاً طبیعی است.
• یک قطعه گاز استریل یا پارچه تمیز را روی محل قرار دهید.
• از کودک بخواهید به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه محکم روی آن گاز بگیرد تا خونریزی متوقف شود.

مراقبت از لثه:

• لثه در این ناحیه ممکن است برای چند روز حساس و کمی متورم باشد.
• برای پیشگیری از عفونت، دهان کودک را به آرامی با آب‌نمک ولرم شست‌وشو دهید (دو تا سه بار در روز).
• از کودک بخواهید از گاز زدن غذاهای سفت با آن قسمت خودداری کند.

نکات مهم:

• به کودک یادآوری کنید زبانش را به جای خالی دندان نزند تا فرآیند طبیعی بهبود لثه مختل نشود.
• در ۲۴ ساعت اول پس از افتادن دندان، از مصرف نوشیدنی‌های خیلی گرم، سرد یا غذاهای سفت و چسبناک خودداری کنید.

با رعایت این نکات ساده، می‌توانید به فرزندتان کمک کنید تا این مرحله مهم را به سلامت و راحتی پشت سر بگذارد و برای رویش دندان دائمی آماده شود.

مراقبت از لثه و دندان دائمی در حال رویش؛ بهداشت دوگانه

هنگامی که دندان دائمی در حال رویش است، مراقبت از لثه و خود دندان بسیار اهمیت دارد. در این دوره، لثه کودک ممکن است کمی متورم و حساس باشد که طبیعی است. به محض اینکه نوک دندان دائمی از لثه بیرون آمد، باید بهداشت آن را جدی بگیرید.

با رعایت این نکات، می‌توانید به سلامت دندان‌های دائمی فرزندتان کمک کرده و زمینه را برای داشتن یک لبخند زیبا و سالم فراهم کنید.

عوامل تاثیرگذار بر زمان افتادن دندان‌ شیری؛ 3 فاکتور مهم

هرچند که افتادن دندان شیری معمولاً یک فرآیند طبیعی است؛ اما برخی عوامل بر زمان افتادن دندان‌های شیری موثرند. از عوامل تاثیرگذار بر زمان افتادن دندان‌ شیری کودکان و اینکه دندان شیری کی می افتد، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

ژنتیک؛ نقش وراثت در زمان افتادن دندان‌ها

یکی از اصلی‌ترین علت دیر افتادن دندان شیری، ژنتیک است. اگر والدین دندان‌های شیری خود را دیرتر از دیگران از دست داده باشند یا افتادن دندان شیری در 5 سالگی را تجربه کرده باشند؛ احتمال دارد که فرزندشان نیز به همین شکل دندان‌های شیری خود را دیرتر یا زودتر از دست بدهد.

سلامت دندان‌ها؛ تأثیر پوسیدگی و التهاب لثه

سلامت عمومی دهان و دندان کودک نیز نقش مهمی در زمان افتادن دندان‌ها ایفا می‌کند. برخی مشکلات دندانی مانند پوسیدگی شدید دندان‌های شیری یا التهاب لثه، می‌تواند بر روند طبیعی افتادن دندان‌ها تأثیر بگذارد و باعث تأخیر در این فرآیند شود. در صورت مشاهده هرگونه پوسیدگی یا مشکل در لثه، بهتر است برای درمان به دندانپزشک مراجعه کنید تا از سلامت دندان‌های دائمی زیرین مطمئن شوید.

تغذیه کودک؛ سوخت لازم برای رشد دندان

تغذیه مناسب، نقش حیاتی در رشد و تکامل دندان‌های کودک دارد. کمبود برخی مواد مغذی ضروری مانند کلسیم و ویتامین D می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت دندان‌ها و زمان افتادن آن‌ها داشته باشد. اطمینان از اینکه فرزندتان یک رژیم غذایی متعادل و سرشار از مواد معدنی دارد، به او کمک می‌کند تا روند طبیعی افتادن و رویش دندان‌ها را به خوبی طی کند.

اگر کودک شما تا سن 8 یا 9 سالگی دندان‌های شیری خود را از دست ندهد یا اگر دندان‌ها در سنین معمولی می‌افتند، اما بعد از آن مدت طولانی طول می‌کشد تا دندان‌های دائمی رشد کنند، ممکن است لازم باشد با دندانپزشک مشورت کنید.

مشکلات رایج در دوران افتادن دندان شیری؛ چه زمانی به دندانپزشک مراجعه کنیم؟

با وجود اینکه افتادن دندان شیری یک فرآیند طبیعی است، گاهی اوقات ممکن است مشکلاتی در این دوره رخ دهد که نیاز به توجه والدین دارد. شناخت این مشکلات به شما کمک می‌کند تا در صورت لزوم، به موقع به دندانپزشک مراجعه کنید و از سلامت دهان و دندان فرزندتان مطمئن شوید.

• خونریزی طولانی‌مدت: کمی خونریزی بعد از افتادن دندان طبیعی است. اما اگر خونریزی شدید بود و پس از ۱۵ دقیقه فشار با گاز استریل متوقف نشد، باید به دندانپزشک مراجعه کنید.
• عفونت و ورم لثه: اگر لثه در محل دندان افتاده قرمز، متورم و دردناک شد یا چرک و بوی بدی از آن خارج شد، ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد که نیاز به درمان مانند عصب کشی دندان شیری دارد.
• دندان لق بدون افتادن: گاهی اوقات ریشه دندان شیری لق می‌شود اما به طور کامل نمی‌افتد و برای مدت طولانی در لثه باقی می‌ماند. این شرایط می‌تواند باعث درد، ناراحتی یا حتی کج شدن دندان‌های دائمی شود. در این موارد، دندانپزشک می‌تواند دندان را به راحتی بکشد.
• رویش دندان دائمی پشت دندان شیری: این مشکل که به “دندان کوسه” معروف است، زمانی رخ می‌دهد که دندان دائمی قبل از افتادن کامل دندان شیری، شروع به رویش می‌کند. در این حالت، دندان شیری باید توسط دندانپزشک کشیده شود تا دندان دائمی بتواند در جای صحیح خود قرار بگیرد.

اگر هر یک از این علائم را مشاهده کردید، حتماً با دندانپزشک متخصص کودکان در کلینیک دندانپزشکی تاج تماس بگیرید.

زود افتادن و دیر افتادن دندان شیری؛ علت و راهکار

افتادن دندان شیری اغلب یک فرآیند منظم است، اما گاهی اوقات زودتر یا دیرتر از موعد مورد انتظار رخ می‌دهد که می‌تواند برای والدین نگران‌کننده باشد. شناخت علل این پدیده‌ها و راه‌های درمانی آن‌ها بسیار اهمیت دارد. در این جدول به بررسی علت زود افتادن دندان شیری و دیر افتادن و راهکارهای مرتبط با این موضوع می‌پردازیم.

به طور کلی، هرگونه انحراف از زمان‌بندی طبیعی افتادن دندان شیری باید با دقت بررسی شود. اگر متوجه شدید که دندان فرزند شما زودتر از ۵ سالگی یا دیرتر از ۷ سالگی لق شده است، بهتر است با یک دندانپزشک متخصص کودکان مشورت کنید تا از سلامت دهان و دندان او اطمینان حاصل شود. این اقدام به جلوگیری از مشکلات احتمالی در آینده کمک شایانی خواهد کرد.

جمع‌بندی افتادن دندان شیری، فرآیندی طبیعی و نیازمند آگاهی

افتادن دندان شیری یک مرحله کلیدی و طبیعی در رشد هر کودک است که زمینه را برای رویش دندان‌های دائمی فراهم می‌کند. در این فرآیند، والدین می‌توانند با آگاهی از ترتیب افتادن دندان شیری و مراقبت‌های پس از آن، به کودک خود کمک کنند تا این تجربه را به راحتی و بدون نگرانی پشت سر بگذارد. نکاتی مانند کنترل خونریزی، رعایت بهداشت دهان و مراجعه به موقع به دندانپزشک، نقش مهمی در سلامت دهان و دندان آینده کودک ایفا می‌کند.

با این حال، اگر با مواردی مانند زود افتادن دندان شیری به دلیل ضربه، دیر افتادن یا رویش نامنظم دندان‌های دائمی مواجه شدید، نگرانی‌ها را کنار بگذارید و به متخصصان ما مراجعه کنید. دندانپزشکان متخصص اطفال در کلینیک دندانپزشکی تاج دنتال، آماده ارائه مشاوره و درمان‌های تخصصی برای اطمینان از سلامت لبخند زیبای فرزندان شما هستند. جهت مشاوره با متخصصان و رزرو وقت از طریق شماره تماس پایین صفحه اقدام نمایید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

جدیدترین مطالب ما را در اینستاگرام دنبال کنید: صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

نگران نباشید! ما در کلینیک دندانپزشکی تاج، این مرحله شیرین را برای فرزند شما آسان می‌کنیم.

سؤالات متداول درباره افتادن دندان شیری

آیا افتادن دندان شیری دردناک است؟

در بیشتر موارد، افتادن دندان شیری برای کودک دردناک نیست، اما ممکن است در برخی مواقع کودک احساس ناراحتی و فشار کند. در این موارد، مراقبت‌های مناسب مانند استفاده از مسواک نرم و مصرف مسکن‌های ساده می‌تواند کمک‌کننده باشد.

آیا می‌توانیم دندان شیری کودک را بکشیم؟

در صورتی که دندان شیری شل و آماده افتادن باشد، معمولاً نیازی به کشیدن آن توسط دندانپزشک نیست و خود به خود می‌افتد. اما اگر دندان شیری به‌طور کامل نیفتد یا کودک با درد مواجه شود، دندانپزشک ممکن است تصمیم به کشیدن دندان بگیرد.

اگر دندان دائمی در جای خالی دندان شیری رشد نکرد، چه باید کرد؟

اگر دندان دائمی پس از گذشت ۶ ماه از افتادن دندان شیری رشد نکرد، حتماً به دندانپزشک مراجعه کنید. دندانپزشک با عکسبرداری، علت تأخیر را بررسی می‌کند که ممکن است به دلیل نبودن جوانه دندان یا وجود مانع باشد.

آیا باید دندان لق شیری را با نخ کشید؟

خیر. بهتر است اجازه دهید دندان شیری به طور طبیعی بیفتد. کشیدن دندان با نخ می‌تواند باعث آسیب به لثه یا عفونت شود. اگر دندان بسیار لق است و کودک می‌ترسد، می‌توانید با یک دستمال تمیز آن را تکان دهید تا خودش بیفتد.