روکش دندان چیست؟ بررسی انواع روکش دندان + مزایا و معایب

در زمینه دندانپزشکی، روکش‌ها به عنوان انتخاب نهایی و آخرین گزینه برای بازسازی دندان‌های دچار آسیب به کار می‌روند. این روش به عنوان آخرین اقدام برای حفظ و حراست از سلامت تاج دندان‌ها شناخته می‌شود. در مواردی که دندان‌ها به حدی آسیب دیده‌اند که با استفاده از روش‌های معمولی ترمیمی مانند پر کردن دندان امکان بازیابی و بهبود آنها وجود نداشته باشد، روکش دندان به عنوان آخرین راه حل پزشکی به کار می‌رود. در این مقاله از تاج دنتال، شما توضیحات جامعی درباره روکش دندان مطالعه خواهید کرد.

روکش دندان چیست؟

وقتی یک دندان به میزانی پوسیده باشد که نتوان آن را با استفاده از روش‌های معمولی ترمیم کرد، روکش دندان به عنوان آخرین راه حل درمانی به کار می‌رود. همچنین، اگر یک دندان دچار عفونت ریشه شده باشد، نیاز به درمان ریشه دارد که پس از این مرحله معمولا از روکش دندان بهره برده می‌شود.

نکته مهمی که باید در نظر گرفت، این است که دندان‌هایی که روکش می‌شوند، ممکن است در زیر روکش دچار پوسیدگی شوند یا در آینده نیاز به درمان ریشه داشته باشند. از سوی دیگر، بعضی دندان‌ها ممکن است با انجام درمان ریشه یا پر کردن دندان ترمیم شوند و نیازی به روکش نداشته باشند.

روکش‌ها یک انتخاب ترمیمی انعطاف‌پذیر هستند و علاوه بر بهبود ظاهر دندان‌ها، کاهش خطر خرابی‌های آتی را فراهم می‌کنند. این موضوع باعث افزایش عمر دندان‌های آسیب دیده می‌شود. در واقع، روکش دندان (Dental Crown) جایگزینی مناسب برای تاج دندان اصلی است. روکش دندان پر شده به عنوان یک پروتز ثابت نیز شناخته می‌شود و پس از قالب‌گیری توسط دندانپزشک متخصص، در لابراتوار دندان‌سازی با دقت ساخته می‌شود.

انواع روکش دندان

روکش های دندان از مواد مختلفی ساخته می‌شوند که هر کدام از آنها برای شرایطی مناسب هستند:

روکش دندان فلزی

برای تولید این نوع روکش‌ها، از آلیاژهایی استفاده می‌شود که در ترکیب آنها از عناصری مانند طلا، پلاتینیوم، و آلیاژهای فلزی مانند کبالت-کروم و نیکل-کروم بهره گرفته شده است.

روکش‌های فلزی به عنوان یک گزینه پرطرفدار در دندانپزشکی معرفی می‌شوند. این روکش‌ها مقاومت بسیار خوبی در برابر فشارهای مختلف ناشی از جویدن و کارکرد دندان دارند و تقریبا می‌توان آنها را به عنوان یکی از پایدارترین انواع روکش‌ها در نظر گرفت. علاوه بر این، روکش‌های فلزی به ندرت می شکنند یا آسیب می‌بینند. یکی از مشکلات اصلی این نوع روکش‌ها ممکن است رنگ تیره آنها باشد.

روکش‌های فلزی معمولا برای دندان‌های خلفی (دندان‌های عقبی) که کمتر در دید قرار دارند، توصیه می‌شوند. همچنین، این نوع روکش‌ها نیاز به تراش کمتری از بافت دندان نسبت به روکش‌های فلز سرامیک (PFM)دارند.

روکش دندان سرامیکی

روکش‌ سرامیکی به وسیله روش‌های متعددی ساخته می‌شود. یکی از جدیدترین روش‌های تولید روکش‌های سرامیکی، استفاده از تکنولوژی دیجیتال کد/کم (CAD/CAM) است، که در این روش روکش توسط دستگاه‌هایی طراحی و تراشیده می‌شود. این روکش‌ها را می‌توان با هر رنگی تولید کرد.

اگرچه ممکن است رنگ آنها را مطابق با رنگ دندان‌های دیگر بیمار تغییر داد، اما باید توجه داشته باشید که پس از ساخت و آماده‌سازی روکش، دیگر نمی‌توان تغییری در رنگ آن ایجاد کرد. از نظر شباهت به دندان‌های واقعی، روکش‌های سرامیکی بهترین گزینه هستند، اما از نظر استحکام به اندازه سایر انواع روکش‌ها قدرتمند نیستند.

در مواقعی که زیبایی به عنوان اولویت اصلی در نظر گرفته می‌شود، روکش دندان یکسره سرامیکی، زیبایی استثنایی ایجاد می‌کنند. روکش‌های تمام سرامیک دارای سازگاری بسیار خوبی با لثه هستند. انواع سرامیک‌های مقاوم مانند سیلیکات و زیرکونیا برای این روکش‌ها مناسب هستند. تغییر رنگ یا سایه‌های تیره در لبه‌های این روکش‌ها مشاهده نمی شود.

روکش دندان فلز-سرامیک

برخلاف روکش‌های تمام فلزی، روکش‌های دندانی با جنس فلز و سرامیک یا (PFM) قادر به تطابق با رنگ دندان‌های مجاور هستند. اصلی ‌ترین بخش این روکش‌ها از فلز ساخته شده است، اما سطح بیرونی آنها با یک نوع سرامیک به نام پرسلن پوشانده شده است.

شاید نقطه ضعف اصلی روکش‌های دندان PFM این باشد که سطح دندان روبه‌رویی خود را بیشتر از نمونه‌های تمام فلزی یا تمام سرامیکی در معرض ساییدگی قرار می‌دهند. البته امکان شکستگی یا ترک سرامیک نیز وجود دارد و فلز زیر سرامیک ممکن است به عنوان یک خط تیره دیده شود (مخصوصا اگر لثه‌هاعقب‌نشینی کنند).

با این وجود، این روکش‌ها به شدت به دندان‌های واقعی شما شباهت دارند و برای روکش دندان جلو، عقب و حتی بریج‌هایی که به استحکام فلزی نیاز دارند، انتخابی مناسب هستند. هزینه روکش دندان برای این نوع روکش‌ها معمولا قابل قبول است.

روکش دندان تمام رزین

این نوع روکش دندان، قیمتی مقرون به صرفه‌تر نسبت به سایر انواع روکش‌های دندان دارد، اما ضعف‌هایی نیز دارد. یکی از مشکلات آن این است که با گذشت زمان، ممکن است دچار فرسودگی و شکستگی شود.

روکش زیرکونیا

 روکش زیرکونیا یک نوع روکش تمام سرامیکی است که با استفاده از فریم‌های زیرکونیومی تقویت می‌شود. ساختار این نوع روکش مشابه روکش فلز-سرامیکی (PFM) است، با این تفاوت که فلز مرکزی آن از جنس زیرکونیوم است. این نوع روکش به خصوص برای استفاده در روکش دندان‌های جلو بسیار مناسب است.

روکش دندان فوری

علاوه بر سایر انواع روکش‌ دندان، ممکن است نام روکش دندان فوری را نیز شنیده باشید. این نوع روکش‌ها، معمولا برای زیبایی و ترمیم دندان توسط دندانپزشکان استفاده نمی‌شوند. زیرا ظاهری غیر طبیعی دارند و در اصل جنبه درمانی ندارند. روکش دندان فوری نوعی لمینت یا روکش متحرک است که برای تمام دندان‌های یک فک ساخته می‌شود و به دندان‌ها نمی‌چسبد.

روکش دندان فوری بسیار نازک است تا در دهان جای کمی اشغال کند و از رزین دندانپزشکی ساخته شده است. افرادی که تمایل دارند هزینه‌های بالایی برای روکش دندان پرداخت نکنند، به این نوع روکش علاقه دارند.

بهترین روکش دندان

حالا که با انواع روکش‌های دندان آشنا شدید، می‌توانید بهترین گزینه برای نیاز‌های خود را انتخاب کنید.

اگر تنها به جنبه‌های کاربردی و استحکام روکش توجه دارید، ممکن است روکش‌های تمام فلزی، به خصوص روکش دندان طلا، بهترین انتخاب باشند. اما این گزینه به دلیل قیمت بالا و ظاهر قدیمی، در عمل از مد افتاده است. همچنین، روکش‌هایی که ظاهر طبیعی دندان را نشان می‌دهند، گاهی اوقات به خاطر شکنندگی نگران‌ کننده هستند، به خصوص نمونه‌های تمام رزینی.

در حال حاضر، با توجه به مواد دندانی موجود در لابراتوارهای ایران و همچنین ترجیحات نهایی بیماران که ترکیبی متعادل از زیبایی، استحکام و هزینه روکش دندان را در نظر دارند، روکش‌های دندان سرامیکی و فلز-سرامیکی بهترین گزینه‌ها هستند. البته، سایر انواع روکش‌ها نیز معتبرند و کاربرد خاص خودشان را دارند.

چه موقع به روکش دندان نیاز داریم؟

استفاده از روکش دندان به دلیل از دست رفتن یا ضعیف شدن نسوج تاجی دندان، به سه دلیل اصلی رواج دارد:

1. پوسیدگی: وقتی پوسیدگی در دندان ایجاد می‌شود، ضروری است که به سرعت ترمیم شود. اگر پوسیدگی در مراحل اولیه و با تاثیر کمی روی دندان اتفاق بیافتد، ترمیم آن به راحتی امکان‌ پذیر است. اما در موارد پوسیدگی‌های عمیق‌تر، علاوه بر آسیب به نسوج تاجی دندان، ممکن است عصب و عروق پالپ دندان نیز تحت تاثیر قرار گیرند و نیاز به درمان ریشه (عصب‌ کشی) داشته باشد.
2. سایش بیش از حد سطوح مختلف دندانی: در برخی موارد، سایش غیرمعمول بر روی دندان‌ها می‌تواند منجر به ضعیف شدن نسوج تاجی دندان شود. این نوع سایش ممکن است نیاز به ترمیم دندان با روکش داشته باشد.
3. شکستگی تاج: در صورت شکستگی تاج دندان، احتمالا به یک روکش دندان نیاز خواهد بود.

افرادی که دندان‌های ترک خورده‌ با ریشه عمیق و خسارت عمیق دندان دارند، نمی‌توانند از کراون دندان استفاده کنند. همچنین، دندان‌هایی که ریشه‌های آن‌ها آسیب دیده و دچار تحلیل و تخریب عمیق شده‌اند، نیز به عنوان گزینه مناسب برای استفاده از روکش دندان شناخته نمی‌شوند.

دندان چگونه روکش می شود؟

بعد از انجام مراحل درمان دندان، دندانپزشک مراحل بعدی را آغاز می‌کند. او ابتدا دندان را تراش می‌دهد و به شکل دقیقی آن را تغییر می‌دهد تا روکش دندان به درستی روی آن نصب شود. سپس به قالب‌ گیری می‌پردازد. او یک پلاک حاوی خمیر قالب ‌گیری را در داخل دهان شما قرار می‌دهد و با فشار دادن آن، فرم دهان به دقت در خمیر قالب‌گیری شکل می‌گیرد.

سپس این قالب‌ها به لابراتوارهای دندانپزشکی منتقل می‌شوند تا توسط متخصصین ساخته شوند. در این مدت، دندانپزشک معمولا یک روکش موقت یا پانسمان موقت روی دندان می‌گذارد تا زمانی که روکش دائمی آماده شود، دندان محافظت شود.

پس از ساخت روکش دندان، تست‌های مورد نیاز برای اندازه ‌گیری دقیق ابعاد، ضخامت و سایر جزئیات انجام می‌شود. اگر همه چیز به درستی انجام شده باشد، روکش با استفاده از چسب مخصوص به دندان متصل می‌شود و فرآیند نصب روکش تکمیل می‌شود.

مراقبت از روکش دندان

هنگام استفاده از روکش دندان، باید از دندان‌های خود بیشتر مراقبت کنید. در اینجا نکاتی مهم برای مراقبت و حفظ روکش دندان ذکر شده است:

1. اجتناب از مصرف غذاهای سفت: از مصرف غذاهای سفتی که ممکن است به روکش دندان آسیب برسانند یا آن را بشکنند، اجتناب کنید. این اقدام به حفظ سلامت روکش دندان کمک می‌کند.
2. مسواک زدن منظم: همیشه مسواک بزنید تا بهداشت لثه‌ها را حفظ کنید و روکش دندان خود را تمیز نگه دارید تا جرم نگیرد. پس از هر وعده غذایی، دندان‌های خود را بصورت منظم و دقیق مسواک کنید.
3. استفاده از نخ دندان: هر روز از نخ دندان استفاده کنید تا مابین دندان‌ها تمیز شود.
4. انتخاب خمیر دندان با فلوراید: برای مسواک زدن از خمیر دندان حاوی فلوراید استفاده کنید، زیرا فلوراید به حفظ سلامت دندان‌ها کمک می‌کند.
5. استفاده از مسواک با موهای نرم: مسواک با موهای نرم را انتخاب کنید تا از آسیب به لثه جلوگیری شود. از مسواک‌های سفت استفاده نکنید تا لثه آسیب نبیند.
6. مشورت با دندانپزشک: در صورتی که نیاز به راهنمایی در مورد روش صحیح مسواک زدن دارید یا سوالاتی در مورد حفظ روکش دندان دارید، به دندانپزشک خود مراجعه کنید.

این نکات به حفظ سلامتی دندان‌ها و روکش دندان شما کمک می‌کنند و می‌توانند ماندگاری روکش دندان را افزایش دهند.

عوارض روکش دندان چیست؟

روش‌های سنتی مانند روکش پرسلن و کامپوزیت دندان معمولا گزینه مناسبی برای افرادی هستند که به دنبال بهبود سریع، ایمن، و مؤثر لبخند و دندان‌های خود هستند.

همانند هر عمل دندانپزشکی دیگری، در نصب روکش دندان نیز برخی خطرات وجود دارد. این خطرات اغلب زندگی را تهدید نمی‌کنند و با مراقبت‌های مناسب و پیشگیری می‌توان از وقوع آنها جلوگیری کرد. برخی از عوارض رایج نصب روکش‌ها می‌توانند عبارت باشند از:

• حساسیت دندانی: حساسیت دندان در سه هفته اول پس از نصب روکش بر روی دندان، رایج است. اگر این حساسیت بیش از سه ماه ادامه داشته باشد، ممکن است یک مشکل اساسی وجود داشته باشد. به عنوان مثال، ممکن است عصب‌های دندانی در طول این مدت به طور غیرقابل برگشتی ملتهب شده باشند. برای بررسی گزینه‌های درمانی، بهتر است با دندانپزشک خود تماس بگیرید.
• آسیب دندانی: پس از نصب روکش دندان، خطر آسیب به عاج دندان وجود دارد، اگرچه این آسیب کمتر اتفاق می‌افتد. در طول فرآیند تراشیدن مینای دندان، ممکن است عاج تحتانی دندان نیز آسیب ببیند. این کار همچنین می‌تواند تراز دندان‌های بالا و پایین را نسبت به یکدیگر تغییر دهد و همچنین ممکن است باعث حساسیت دندان، دندان‌ قروچه یا درد فک شود.
• نیاز به تعویض روکش دندان در آینده: افرادی که قبل از قراردادن روکش دندانی، بیماری دندانی درمان نشده داشته باشند، ممکن است در آینده نیاز به تعویض و جایگزینی روکش تخریب شده خود داشته باشند. این بیماری‌ها ممکن است شامل فرسایش مینای دندان به علت رفلاکس یا برگشت اسید معده، اختلالات تغذیه‌ای و گوارشی و غیره باشند.

با توجه به این مسائل، اگر به نصب روکش دندان فکر می‌کنید، مهم است که با دندانپزشک خود مشورت کنید و درمورد نگرانی‌ها و سوالات خود با او صحبت کنید.

هزینه روکش دندان چقدر است؟

در ابتدا، هزینه روکش دندان به نوع مواد مورد استفاده بستگی دارد. با این حال، هزینه نهایی تحت تاثیر کیفیت و تجربه متخصصان دندانپزشکی در هر کلینیک قرار دارد. از این رو، قیمت‌ها می‌توانند متفاوت باشند.

باید به این نکته توجه داشت که هزینه چسباندن روکش (که ممکن است شامل برداشتن روکش قبلی نیز باشد) به هزینه نهایی روکش دندان افزوده می‌شود یا از پیش در هزینه ها در نظر گرفته می‌شود.

سوالات متداول در زمینه روکش دندان