بی دندانی مادرزادی؛ وقتی دندان‌ها هرگز رشد نمی‌کنند

بی‌ دندانی مادرزادی نوعی اختلال رشدی است که در آن یک یا چند دندان دائمی به طور طبیعی هرگز شکل نمی‌گیرند یا ظاهر نمی‌شوند. برخلاف پوسیدگی یا ضربه که باعث از بین رفتن دندان می‌شود؛ در این وضعیت دندان‌ها از ابتدا در فرایند رشد شرکت نمی‌کنند. این مشکل معمولاً ریشه ژنتیکی دارد و در برخی خانواده‌ها به‌صورت وراثتی دیده می‌شود. شایع‌ترین دندان‌های از دست‌رفته در این شرایط شامل دندان عقل، دندان‌های پیشین کناری فک بالا و دندان‌های آسیای کوچک هستند. خوشبختانه با پیشرفت‌های دندانپزشکی، راهکارهای متنوعی برای جایگزینی دندان‌های غایب وجود دارد.

در این مطلب از سایت کلینیک شبانه روزی دندانپزشکی تاج دنتال به علت در نیامدن دندان دائمی، انواع آن، روش‌های تشخیص و درمان‌های مؤثر مثل نداشتن دندان دائمی می‌پردازیم. همچنین نکاتی کاربردی برای والدین جهت تشخیص زودهنگام و مدیریت این وضعیت در کودکان توضیح خواهیم داد.

بی‌ دندانی مادرزادی چیست؟ آشنایی با یک ناهنجاری پنهان اما شایع

در برخی افراد، یکی از مراحل کلیدی رشد دهان (رویش دندان دائمی) هرگز اتفاق نمی‌افتد. این وضعیت که به آن بی ‌دندانی مادرزادی گفته می‌شود؛ نوعی اختلال رشدی است که طی آن کودک از ابتدا با نداشتن دندان دائمی در یک یا چند ناحیه از دهان متولد می‌شود. برخلاف بی‌دندانی اکتسابی که در اثر پوسیدگی، ضربه یا بیماری ایجاد می‌شود، در این حالت دندان‌ها از ابتدا شکل نمی‌گیرند و معمولاً زمینه ژنتیکی دارند.

در موارد شدیدتر، فرد ممکن است با بی‌ دندانی کامل مواجه باشد؛ یعنی هیچ‌کدام از دندان‌های دائمی در دهان او وجود نداشته باشند. شدت این اختلال می‌تواند از نداشتن یک دندان تا غیبت کامل تمام دندان‌ها متغیر باشد. در جدول زیر با رایج‌ترین این اصطلاحات آشنا می‌شوید:

در بیشتر موارد، دندان‌های جانبی جلوی فک بالا و دندان‌های آسیای کوچک دوم در فک بالا یا پایین بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. درمان به موقع این وضعیت می‌تواند از بروز مشکلات گفتاری، زیبایی و عملکردی در آینده جلوگیری کند.

پیامدهای هیپودنشیا بر سلامت دهان و فک؛ از اختلال در غذا خوردن تا تغییر در ساختار صورت

هیپودنشیا یا نداشتن مادرزادی تعدادی از دندان‌های دائمی، تنها یک مشکل زیبایی نیست؛ بلکه می‌تواند تأثیرات مهمی بر سلامت دهان، فک و حتی اعتمادبه‌نفس شما بگذارد. در ادامه به مهم‌ترین عوارض آن اشاره می‌کنیم:

• اختلال در جویدن و غذا خوردن: با نبود یک یا چند دندان، فشار بیشتری به دندان‌های باقی‌مانده وارد می‌شود که می‌تواند باعث ساییدگی زودرس، مشکلات گوارشی و ناراحتی در مفاصل فک شود.
• اختلال در تکلم و تلفظ: برخی اصوات، به‌ویژه در زبان کودک، با کمک دندان‌های جلویی تولید می‌شوند. نداشتن دندان در محل‌های کلیدی ممکن است باعث اختلال در گفتار شود.
• تحلیل لثه و استخوان فک: دندان‌ها به حفظ تراکم استخوان فک کمک می‌کنند. در غیاب آن‌ها، بافت لثه و استخوان تحلیل می‌رود که ممکن است به کوچک‌تر دیده‌شدن فک یا چهره کمک کند.
• تغییر فرم صورت و رشد ناکافی فک: هیپودنشیا، به‌ویژه در کودکان، می‌تواند مانع رشد طبیعی فک شود. در موارد شدید، به آن سندروم فقدان دندان یا CMT Syndrome نیز گفته می‌شود که نیاز به درمان تخصصی چندجانبه دارد.
• کاهش اعتمادبه‌نفس: فقدان دندان‌های دائمی در نواحی قابل دید، به‌ویژه در سنین نوجوانی، می‌تواند باعث خجالت، گوشه‌گیری و کاهش اعتمادبه‌نفس شود.

نکته: در بسیاری از موارد، با افتادن دندان شیری و تأخیر در رویش دندان دائمی، می‌توان به بی دندانی مادرزادی مشکوک شد و برای بررسی به دندانپزشک مراجعه کرد. درمان به‌موقع بی دندانی مادرزادی نه ‌تنها عملکرد دهان را حفظ می‌کند، بلکه از تغییرات دائمی در رشد فک و فرم صورت نیز جلوگیری می‌کند.

علائم بی دندانی مادرزادی؛ از دندان‌های غایب تا نشانه‌های ژنتیکی پنهان

بی دندانی مادرزادی یکی از ناهنجاری‌های شایع دندانی است که علائم آن می‌تواند از خفیف تا شدید متفاوت باشد. در این اختلال، یک تا شش دندان دائمی یا حتی دندان شیری ممکن است از ابتدا تشکیل نشوند. در ادامه با مهم‌ترین نشانه‌های آن آشنا می‌شوید:

• فقدان دندان هنگام رویش: در کودکی، پس از افتادن دندان شیری، ممکن است دندان دائمی جدید رشد نکند. این معمولاً اولین نشانه هیپودنشیا است.
• وجود فاصله یا شکاف بین دندان‌ها: به دلیل نبود یک یا چند دندان، بین دندان‌های موجود فضاهای غیرطبیعی ایجاد می‌شود.
• دندان‌های کوچک یا غیرمعمول (میخی‌شکل): برخی افراد دندان‌هایی کوچک‌تر از حد طبیعی یا با فرم غیرطبیعی دارند.
• تأثیر بر دندان‌های شیری: اگرچه شیوع کمتری دارد، اما گاهی هیپودنشیا در دندان‌های شیری هم مشاهده می‌شود، که می‌تواند زودتر قابل تشخیص باشد.
• علائم ژنتیکی همراه: در برخی موارد، هیپودنشیا بخشی از یک اختلال ژنتیکی گسترده‌تر مانند دیسپلازی اکتودرمال است. در این شرایط ممکن است فرد علائم زیر را نیز داشته باشد:
• ناخن‌های ناهنجار یا شکننده
• موهای نازک یا کم‌پشت
• مشکلات بینایی یا شنوایی
• کمبود غدد عرق و خشکی پوست

رصد دقیق رویش دندان شیری و دائمی در کودکان اهمیت دارد؛ تأخیر یا فقدان در این روند می‌تواند نشانه‌ای از هیپودنشیا و نیاز به بررسی تخصصی باشد.

علت کم بودن تعداد دندانها؛ هیپودنشیا و عوامل موثر در بی‌دندانی مادرزادی

بی‌دندانی مادرزادی یا هیپودنشیا معمولاً به دلیل مشکلات در لایه دندانی، بافتی که دندان‌ها در آن شکل می‌گیرند، به وجود می‌آید. علت کم بودن تعداد دندان‌ها در بیشتر موارد، سابقه خانوادگی و ژنتیک است. علاوه بر این، عوامل محیطی و بیماری‌های مختلف نیز می‌توانند باعث این مشکل شوند. در جدول زیر مهم‌ترین علل هیپودنشیا آورده شده است:

شناخت دقیق علت کم بودن تعداد دندانها به پزشکان کمک می‌کند تا درمان‌های مناسب‌تر و به موقع را ارائه دهند. بررسی سابقه خانوادگی و شرایط سلامت کلی بیمار نقش مهمی در تشخیص هیپودنشیا دارد.

تشخیص بی ‌دندانی مادرزادی؛ روش‌های مطمئن برای شناسایی هیپودنشیا

تشخیص به موقع بی ‌دندانی مادرزادی (هیپودنشیا) نقش بسیار مهمی در برنامه‌ریزی درمان دارد. معمولاً تشخیص با بررسی بالینی دندان‌ها و معاینات دقیق دهان آغاز می‌شود. دندانپزشک ابتدا وضعیت رویش دندان‌های شیری و دائمی را ارزیابی می‌کند و در صورت تأخیر یا فقدان دندان، گام‌های بعدی را برمی‌دارد.

از مهم‌ترین روش‌های تشخیص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• عکس‌برداری رادیولوژیکی (ایکس‌ری): برای مشاهده وجود یا نبود ریشه و جوانه دندان‌های دائمی که مهم‌ترین راه تأیید بی‌ دندانی مادرزادی است.
• بررسی سابقه خانوادگی: چون هیپودنشیا اغلب جنبه ژنتیکی دارد، سابقه بیماری در خانواده می‌تواند راهنمای خوبی باشد.
• معاینات تخصصی دندان‌پزشکی کودکان و ارتودنسی: برای بررسی دقیق‌تر وضعیت فک و دندان‌ها.

تشخیص دقیق به موقع، امکان برنامه‌ریزی درمانی مناسب مثل ارتودنسی یا ایمپلنت را فراهم می‌کند و از مشکلات آینده پیشگیری می‌کند.

درمان بی ‌دندانی مادرزادی؛ گزینه‌های مؤثر برای پر کردن جای دندان‌های غایب

اولین گام در درمان بی ‌دندانی مادرزادی (CMT) مشورت با دندانپزشک و تشخیص دقیق است؛ اینکه دندان‌ها واقعاً وجود ندارند یا فقط زیر لثه گیر کرده‌اند. دندانپزشک با عکس‌برداری رادیولوژیکی، وضعیت را بررسی و بهترین روش درمان را پیشنهاد می‌کند.

برای درمان دندان‌های غایب، سه روش اصلی وجود دارد:

• مدیریت فضا با بریج دندان: دندان مصنوعی جزئی به دندان‌های سالم اطراف متصل می‌شود و فضای خالی را پر می‌کند.
• دندان مصنوعی جزئی ثابت (RBFPDs): جایگزینی چند دندان بدون نیاز به ایمپلنت.
• ایمپلنت‌های دندانی: کاشت پایه تیتانیومی در استخوان فک و اتصال تاج به آن که یک دندان دائمی و طبیعی جایگزین می‌شود.

در انتخاب روش درمان، عواملی مانند سن بیمار، وضعیت استخوان فک و نیازهای پزشکی بررسی می‌شود. همچنین موضوع مهمی که بیماران اغلب می‌پرسند، قیمت کاشت دندان است. این هزینه بسته به نوع ایمپلنت، مواد استفاده شده و تخصص دندانپزشک متفاوت است و باید در کنار مزایای درمان کامل و طولانی‌مدت مورد توجه قرار گیرد.

تفاوت بی‌ دندانی مادرزادی با میسینگ دندان چیست؟ نکاتی که باید بدانید

بی‌ دندانی مادرزادی و میسینگ دندان دو اصطلاح نزدیک به هم هستند؛ اما تفاوت‌های مهمی دارند. بی‌دندانی مادرزادی زمانی رخ می‌دهد که فرد از بدو تولد بدون یک یا چند دندان دائمی متولد شود، به این معنی که ریشه دندان شیری ممکن است وجود داشته باشد؛ اما دندان دائمی جایگزین آن رشد نکند. این مشکل اغلب ریشه ژنتیکی دارد و می‌تواند در خانواده‌ها دیده شود.

اما میسینگ دندان یک اصطلاح کلی‌تر است که به نبودن دندان‌ها اشاره دارد، چه به دلیل عوامل مادرزادی و چه به علت آسیب، پوسیدگی یا کشیدن دندان بعد از تولد. بنابراین، همه بی‌دندانی‌های مادرزادی زیرمجموعه میسینگ دندان هستند، ولی هر میسینگ دندانی بی‌دندانی مادرزادی نیست. شناخت دقیق این تفاوت، نقش مهمی در انتخاب روش درمان و مراقبت مناسب دارد.

تشخیص و درمان بی‌ دندانی مادرزادی در تاج دنتال

بی‌ دندانی مادرزادی یکی از اختلالات رشدی پنهان اما شایع است که می‌تواند از نداشتن یک دندان تا غیبت کامل دندان‌های دائمی متغیر باشد. اگرچه این مشکل اغلب ریشه ژنتیکی دارد، اما با تشخیص به‌موقع و انتخاب روش درمانی مناسب می‌توان از پیامدهای عملکردی، گفتاری و زیبایی آن پیشگیری کرد. مدیریت فضا، دندان مصنوعی جزئی یا کاشت ایمپلنت از راهکارهای مؤثر درمان هستند که با بررسی تخصصی وضعیت فک و سن بیمار انتخاب می‌شوند.

اگر شما یا فرزندتان با فقدان دندان دائمی مواجه هستید، نگران نباشید؛ تیم تخصصی کلینیک شبانه‌روزی دندانپزشکی تاج دنتال با بهره‌گیری از جدیدترین روش‌های درمانی و تجهیزات پیشرفته، همراه شما برای بازگرداندن لبخند و عملکرد کامل دندان‌ها خواهد بود. همین امروز برای مشاوره تخصصی اقدام کنید. جهت مشاوره با متخصصان و رزرو وقت از طریق شماره تماس پایین صفحه اقدام نمایید. راه‌های ارتباطی دیگر با ما عبارت است از:

آدرس کلینیک: جنت آباد مرکزی، تقاطع نیایش (چهار راه ایرانپارس)، طبقه فوقانی بانک سپه، پلاک ۲

صفحه اینستاگرام کلینیک دندانپزشکی تاج

با تاج دنتال، هیچ دندانی جای خالی ندارد.

سؤالات متداول

نداشتن دندان شماره ۲ چه تأثیری روی دهان و سلامت دندان دارد؟

نداشتن دندان شماره ۲ معمولاً باعث اختلال در جویدن، تغییر نظم دندان‌ها و مشکلات زیبایی می‌شود که نیازمند بررسی و درمان تخصصی است.

آیا می‌توانم از هیپودنشیا جلوگیری کنم؟

هیپودنشیا عمدتاً ارثی است و قابل پیشگیری نیست. بااین‌حال، داشتن این وضعیت لزوماً به معنای انتقال آن به فرزندان نیست. بررسی‌های دندان‌پزشکی منظم به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر کمک می‌کند.

آیا بی‌ دندانی مادرزادی درمان قطعی دارد؟

بله، با روش‌هایی مانند ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی می‌توان جای دندان‌های غایب را پر کرد، اما درمان قطعی به سن، وضعیت فک و نوع بی‌دندانی بستگی دارد.

آیا ایمپلنت برای کودکان مناسب است؟

خیر، ایمپلنت تا زمان تکمیل رشد استخوان فک (معمولاً پس از ۱۸ سالگی) توصیه نمی‌شود؛ درمان‌های موقتی مانند فضا نگهدار یا بریج پیشنهاد می‌شود.

چطور بفهمیم کودکمان دندان ندارد؟

اگر پس از افتادن دندان شیری، دندان دائمی در زمان مناسب رشد نکند، با مراجعه به دندانپزشک و عکس‌برداری رادیولوژیکی می‌توان وضعیت را بررسی کرد.

هزینه درمان بی ‌دندانی مادرزادی چقدر است؟

هزینه درمان بسته به نوع روش (ایمپلنت، بریج یا دندان مصنوعی)، تعداد دندان‌های غایب و وضعیت فک متغیر است.