همه چیز درباره ارتودنسی دندان به زبان ساده + انواع روش ها

به دانش و مهارت منظم کردن دندان ها یا فک هایی که در موقعیت نامناسب قرار دارند ارتودنسی دندان (Orthodontics) گفته می شود. به دندانپزشکانی که از این دانش و مهارت برخوردار هستند متخصص ارتودنسی دندان یا ارتودنتیست (Orthodontist) گفته می شود. این متخصصان، دندانپزشکانی هستند که به جز دوره دندانپزشکی عمومی 3 تا 4 سال دیگر مشغول درس خواندن می شوند. آن ها با تمام ناهنجاری های دندانی و فکی آشنا بوده و به تمام روش های پیشگیری و درمان این ناهنجاری ها در کودکان و بزرگسالان مسلط هستند.

ارتودنسی دندان برای چه کسانی است؟

هر شخصی که دندان های نامرتبی دارد و یا فک های بالا و پایین اش ناهماهنگ باشند نیاز به درمان ارتودنسی دندان دارند. برخی از مواردی که نیازمند این درمان هستند عبارتند از:

• فاصله بین دندان ها
• کج بودن دندان ها
• روی هم افتادن دندان ها
• کوتاه و بلند بودن دندان ها
• جلو بودن دندان های فک بالا
• جلو بودن دندان های فک پایین
• انحراف فک
• و …

چند مدل ارتودنسی داریم؟ (آشنایی با انواع ارتودنسی دندان)

ما با کمک دستگاه های مختلفی دندان ها را مرتب می کنیم. این ابزارهای از دیرباز در چند دسته بندی قرار داشتند و زمانی که درمان با این دستگاه های موجود در هر کدام از این دسته بندی ها صورت میگیرد، نام دسته را بر درمان ارتودنسی می گذارند. 3 دسته بندی اصلی دستگاه ها در ارتودنسی عبارتند از:

• دستگاه های ثابت: دستگاه هایی که به دندان ها متصل می شوند و در واقع ثابت هستند. درمان با این دستگاه ها اصطلاحا ارتودنسی ثابت دندان نام دارد.
• دستگاه های متحرک: دستگاه ها ثابت نیستند و قابل جابجا شدن هستند. به درمان با آن ها اصطلاحا ارتودنسی متحرک می گویند.
• دستگاه های نامرئی: ممکن است ثابت یا متحرک باشند اما در حین استفاده قابل مشاهده نیستند. به درمان با آن ها ارتودنسی نامرئی گفته می شود.

1. ارتودنسی ثابت دندان

ارتودنسی دندان ثابت یعنی منظم کردن دندان ها با دستگاه هایی که از ابتدای درمان تا انتهای آن به سطح دندان ها متصل شده و پس از مرتب شدن دندان ها توسط متخصص برداشته می شوند. این روش رایج ترین راه حل منظم کردن دندان ها در درمان های ارتودنسی دندان است.  ارتودنسی ثابت انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آن ها پرداخته شده است.

سیستم ثابت معمولی

در روش ارتودنسی ثابت معمولی اجزای درمان همگی فلزی و کاملا قابل مشاهده هستند. در این روش براکت ها به سطح هر دندان متصل می شوند و از میان آن ها سیم قوس داری رد می شود. سیم با کمک کش ها یا الاستیک های رنگی به براکت ها فیکس می شوند. در نهایت با شل و سفت شدن، به دندان ها نیرویی وارد می شود تا به مرور زمان منظم و مرتب شوند.

سیستم سرامیکی

ارتودنسی با سیستم سرامیکی یک روش رایج و مرسوم است و در آن به جای استفاده از براکت‌های فلزی معمولی از براکت های شفاف و اصطلاحا سرامیکی استفاده می شود. این روش مزیت خاصی بر روش های دیگر ندارد و صرفا به دلیل نامرئی بودن قابل توجه است.

سیستم دیمون

دیمون یکی از بهترین روش های منظم کردن دندان ها است. در این روش به جای استفاده از براکت هایی که با کش و الاستیک ها سیم را ثابت نگه می دارند، از براکت های مخصوص با قابلیت سلف لیگیتینگ استفاده می شود. در سیستم ارتودنسی دیمون نیازی به کش نداریم و سیم در میان براکت هایی که به صورت اسلایدی بسته می شوند آزادانه در حرکت است.

از مزایای این روش درمان، کاهش نیاز به کشیدن دندان، مراجعات کم، درد و ناراحتی کمتر و کاهش مدت زمان ارتودنسی نسبت به روش های دیگر است.

سیستم لینگوال

سیستم لینگوال بسیار جالب و نوگرایانه است. در درمان به این روش دستگاه های ارتودنسی ثابت به جای اینکه به جلوی دندان ها متصل شوند، در پشت دندان ها و نزدیک به زبان تعبیه می شوند به خاطر نزدیکی به زبان است که این روش را ارتودنسی لینگوال نامیده اند.

متاسفانه در ایران هنوز به آن شکل درمان لینگوال جا نیوفتاده و متخصصین کمی با این روش دندان ها را مرتب می کنند زیرا دانش و امکانات کافی نصب این سیستم در ایران وجود ندارد.

2. ارتودنسی متحرک

دسته دوم، آن دسته از دستگاه های ارتودنسی هستند که برای منظم کردن دندان ها لازم نیست به دندان ها متصل شوند. این دستگاه ها متحرک و قابل جابجا شدن توسط بیمار هستند. یعنی بیمار موقع مسواک زدن، خوردن و آشامیدن یا موقعیت های دیگر می تواند دستگاه ها را بردارد و سپس مجددا سرجایشان قرار دهد. ارتودنسی با پلاک های متحرک در این دسته بندی قرار می گیرد.

3. ارتودنسی نامرئی

دسته بندی سوم دستگاه های ارتودنسی، نامرئی است. یعنی دستگاه ها و تجهیزات درمانی ارتودنسی که موقع استفاده کمتر قابل توجه هستند یا اصلا کسی متوجه آن ها نمی شود.

ارتودنسی با براکت های سرامیکی و لینگوال هم جزء این دسته بندی نامرئی به شمار میرود. اما بیشتر زمانی که نام این روش میاد منظور الاینرهای شفاف است. الاینرهای شفاف یا پلاک های ارتودنسی شفاف و پلاستیکی که در دسته متحرک بودند در ایران با نام ارتودنسی نامرئی شناخته می شوند.

بیشتر بخوانید : ایمپلنت دندان

مزایا ارتودنسی دندان چیست؟

1. طرح لبخند را بهبود بخشیده و اعتماد به نفس را بیشتر می کند

دندان های نامرتب حس اعتماد به نفس را به شدت کاهش می دهد اما درمان ارتودنسی به تدریج موقعیت دندان های ما را تغییر می دهد تا زمانی که کاملاً در یک راستا قرار گیرند. این موضوع تأثیر زیادی بر ظاهر صورت و لبخند ما خواهد داشت و به طور قابل توجهی اعتمادبفس مان را بهبود می بخشد و در نهایت منجر به بهبود تعاملات و روابط اجتماعی می شود.

2. مسواک زدن و نخ دندان کشیدن را آسان تر می کنند

مزایای ارتودنسی دندان چیزهایی فراتر از زیبایی لبخند هستند و بیشتر جنبه های زندگی از جمله بهداشت دهان و دندان را تحت تاثیر قرار می دهد. ثابت شده که مسواک زدن و نخ دندان کشیدن دندان های کج دشوارتر و اغلب ناکامل است. همچنین، غذا به راحتی بین دندان های نامرتب قرار می گیرد. بنابراین، پس از انجام این درمان، دندان های شما صاف و مرتب شده و حفظ بهداشت دهان و دندان بسیار آسان تر خواهد بود. همین امر باعث می شود که شما تا پایان عمر دندان های خود را حفظ کنید.

3. درمان ارتودنسی از پوسیدگی دندان و بیماری لثه جلوگیری می کند

بهداشت نامناسب دهان و دندان باعث تجمع باکتری ها و بقایای مواد غذایی روی دندان ها و لثه ها می شود. با گذشت زمان، این امر باعث برخی مشکلات دندانی مانند پوسیدگی دندان و بیماری لثه می شود. با صاف کردن دندان ها و بهبود بهداشت دهان و دندان از بروز این بیماری ها که عامل اصلی از دست دادن دندان هستند جلوگیری می کنید.

4. از بروز آسیب های دندانی جلوگیری می کند

دندان هایی که از موقعیت طبیعی خارج شده و به صورت کج یا حتی بیرون زده هستند بیشتر در معرض آسیب دیدگی (ضربه، خوردگی و تحلیل و …) قرار خواهند گرفت. با کمک دستگاه های ارتودنسی می توان به خوبی این دندان ها را در موقعیت مناسب قرار داده و مانع از بروز آسیب به آن ها شد.

5. از بزرگترین مزایای ارتودنسی دندان کمک به بهبود گفتار است

گاهی اوقات کج شدن دندان ها می تواند بر گفتار ما تأثیر بدی بگذارد و باعث ادای نادرست برخی حروف و کلمات شود. مثلا ممکن است ادای صحیح حروف ث، س، ص، ض، ز، ظ، ذ به درستی صورت نگیرد. با درمان ارتودنسی می توان دندان ها و فک ها را در موقعیت مناسب قرار داده و به بهبود گفتار و ادای کلمات کمک کرد.

6. گوارش را بهبود میبخشد!

یکی از وظایف اصلی دندان های ما بریدن و آسیاب کردن غذا است. هنگامی که دندان های ما نامرتب هستند، این عملکرد نمی تواند به درستی انجام شود. در این صورت غذاها به تکه های ریز تبدیل نمی شوند و این می تواند بر هضم غذا تأثیر بدی بگذارد. پس از درمان ارتودنسی، دندان های ما در این زمینه بسیار کارآمدتر خواهند بود و این امر هضم و گوارش را تا حد زیادی بهبود می بخشد.

7. از تحلیل استخوان فک جلوگیری می کند

در شرایط عادی زمانی که دندان های ما مرتب هستند، حین جویدن غذا و یا صحبت کردن به صورت یکنواخت فشاری به استخوان فک وارد می کنند که این فشارهای جزئی و حساب شده استخوان را تحریک به رشد و بازسازی می کند. این موضع باعث می شود که استخوان فک سلامتی خود را حفظ کرده و حتی ارتقاء دهد.

با این حال دندان هایی که کج هستند برای سلامتی فک مضر هستند زیرا باعث می شوند که نیروی واحد و یکنواختی به  تمام نقاط استخوان فک وارد نشود. هنگامی که این اتفاق می افتد، برخی از نواحی استخوان فک ممکن است هیچ گونه تحریکی دریافت نکنند در حالی که برخی دیگر فشارهای بالایی را تحمل می کنند. با گذشت زمان، این امر منجر به فرسایش استخوان می شود که با انجام درمان ارتودنسی دندان می توان از آن جلوگیری کرد.

8. درمان های ارتودنسی خطر ابتلا به اختلال مفصل گیجگاهی-فکی را کاهش می دهند

دندان های کج می تواند منجر به وارد شدن استرس یا فشار بیش از حد به استخوان فک و عضلات فک می شود. با گذشت زمان، این مساله می تواند منجر به اختلال مفصل گیجگاهی فکی شود که با درد و سردرد خود را نشان می دهد. با منظم کردن دندان ها به وسیله ارتودنسی، میتوان به خوبی از بروز مشکلات مفصل گیجگاهی فکی پیشگیری کرد.

معایب و عوارض ارتودنسی دندان چیست؟

بی انصافی است اگر بخواهیم حتی یک عارضه برای ارتودنسی نام ببریم زیرا به جز مزایا و فوایدی مانند مرتب کردن دندان ها و افزایش سلامتی دهان و دندان نمی توان عوارضی برای ارتودنسی در نظر گرفت. بنابراین با وجود اینکه هیچ عوارضی برای این درمان های نمی توان متصور شد تنها می توانیم به تعدادی نکته منفی یا معایب ارتودنسی اشاره کرد:

• درد جزئی در روزهای اول درمان (به دلیل اینکه دندان ها هنوز به دستگاه ها و نیروی وارده به آن ها ها عادت ندارند)
• مدت زمان درمان در بیشتر افراد طولانی است (یک امر طبیعی)
• هزینه درمان برای بسیاری از افراد بالا است
• ارتودنسی ثابت در صورت شکستن هر کدام از اجزایش ممکن است به بافت های نرم دهان آسیب بزند (نادر)
• کوتاه شدن ریشه دندان (بسیار نادر)
• واکنش آلرژیک به دستگاه های ثابت (در برخی بیماران آن هم به صورت بسیار نادر)

هزینه ارتودنسی چقدر است؟

از آنجا که تنوع دستگاه ها و روش های درمانی زیاد است نمی توان گفت که هزینه ارتودنسی یک عدد ثابت است. به ازای هر دستگاه، روش استفاده، سن و سال، نوع مشکل، شدت مشکل، متخصص و …. هزینه ارتودنسی بین 5 تا 40 میلیون تومان خواهد بود. برای اطلاع از جزئیات هزینه ها به صفحه “هزینه ارتودنسی” مراجعه بفرمایید.

ارتودنسی دندان چند سال طول میکشد؟

درمان های انجام شده به منظور مرتب کردن دندان ها یکی از طولانی ترین درمان های دندانپزشکی هستند. بسته به عوامل مختلفی ممکن است درمان ارتودنسی بین 6 ماه تا 3 سال و حتی بیشتر به طول بی انجامد.

دندان های ما با درمان های ارتودنسی طی چه مراحلی منظم می شوند؟

برای شروع روند منظم شدن دندان ها ابتدا نیاز به پیدا کردن یک ارتودنتیست خوب دارید. پس از یافتن این متخصص می توانید طی مراحل زیر دندان های خود را به خوبی مرتب کرده و بعد از آن صاحب لبخند بهتر، درخشان تر و از همه مهمتر سالم تر شوید.

معاینه و ویزیت اولیه

شما به مطب ارتودنتیست خودتان مراجعه می کنید و احتمالا به صورت کاملا رایگان تحت ویزیت قرار میگیرید. در این جلسه دندان ها و فک های شما به صورت چشمی مشاهده می شود. در این مرحله یک تشخیص و طرح درمان احتمالی و اولیه توسط دندانپزشک تهیه می شود.

گرفتن گرافی، اسکن و قالب از دندان ها

دندانپزشک یک سپس معاینه فیزیکی را انجام داده و برای اطمینان از تشخیص هایش، با کمک اشعه ایکس گرافی هایی از دهان و دندان و فک شما تهیه می کند. با تفسیر دقیق گرافی ها وضعیت دندان ها و فک شما مشخص می شوند و طرح درمان نهایی مشخص خواهد شد.

بسته به اینکه می خواهید با چه روشی درمان شوید، ممکن است از دندان های شما قالب گرفته شود یا با دستگاه های اسکنر 3 بعدی از دندان هایتان تصاویری تهیه می شود. در نهایت با کمک گرافی ها، اسکن های 3 بعدی و قالب دستگاه های شما ساخته می شوند. دستگاه ها ممکن است در مطب داندانپزشک یا در لابراتوار ساخته شوند.

شروع درمان

این مرحله یکی از مهمترین مراحل ارتودنسی دندان خواهد بود. اگر روش درمان شما باشد، متخصص براکت ها و سیم و سایر اجزای دیگر را شخصا به دندان هایتان متصل می کند. اگر درمان شما ارتودنسی متحرک باشد، خودتان نیز می توانید دستگاه های را وصل کرده و بردارید. طی روزهای اول درمان ممکن است تا زمانی که به دستگاه ها عادت کنید کمی ناراحتی و درد بسیار جزئی تجربه کنید.

جلسات و ویزیت های دوره ای

بسته به روش درمان نیاز است که هر چند هفته یکبار برای معاینه، ویزیت و یا تنظمیات مربوط به دستگاه ها به مطب متخصص ارتودنسی خودتان مراجعه کنید. معمولا هر 4 تا 8 هفته نیاز به این جلسات وجود خواهد داشت.

اتمام درمان ارتودنسی دندان

پس از اتمام مدت زمان ارتودنسی و اتمام آخرین جلسه ویزیت دستگاه های ارتودنسی برداشته می شود و شما به لبخند ایده آل و جذابی که برای یک مدت طولانی منتظرش بودید را به دست خواهید آورد. اکنون دیگر لازم نیست سیم کشی دندان یا پلاک های ارتودنسی را تحمل کنید و آزادانه از زندگی بدون محدودیت لذت میبرید.

استفاده از نگهدارنده های ارتودنسی

هرچند که دندان های شما تا این مرحله صاف و منظم شده اند، اما به دلیل اینکه امکان جابجا شدنشان به مرور زمان وجود دارد، لازم است که از نگهدارنده های ارتودنسی دندان استفاده کنید. نگهدارنده ها دندان های منظم شده شما را در وضعیت صاف و مرتب خود نگاه می دارند و مانع از کج شدن دوباره آن ها می شوند. ممکن است نیاز باشد تا برای چند ماه، چند سال یا تمام عمر نگهدارنده ها را استفاده کنید.

زندگی بعد از ارتودنسی دندان چگونه خواهد بود؟

خودتان تصور کنید! یک لحظه زندگی فردی که دندان های نامرتبی دارد را تصور کنید. این شخص معمولا لبخند چندان زیبایی ندارد (متاسفانه حداقل از نگاه دیگران اینطور است)، خیلی نمی خندد، خیلی در جمع ظاهر نمی شود، اعتماد به نفس چندانی ندارد، زمان زیادی را صرف تمیز کردن دندان هایش می کند ولی با این اوصفا دندان هایش بیشتر دچار پوسیدگی می شود، بیشتر از دیگران نیاز به عصب کشی و درمان های دندانپزشکی دارد و …..

اکنون همین شخص را طور دیگری تصور کنید. او بعد از چندین ماه درمان ارتودنسی اکنون دندان هایش کاملا مرتب، یکسدت، سفید و زیباتر هستند. این شخص می تواند زندگی راحت تری داشته باشد، سلامت دهان و دندانش بیشتر است، اعتماد به نفس بالایی دارد، اکنون بیشتر مورد توجه است و می تواند طور دیگری زندگی کند. کاری به سایر جنبه های زندگی این شخص نداریم، همین که سلامت دهان و دندانش بیشتر شده و می تواند تا آخر عمرش دندان هایش را مرتب و سالم حفظ کند برایش کافیست.

پاسخ به سوالات رایج درباره درمان های ارتودنسی